Основы латинского языка

Упражнения для чтения и перевода по латыни, отражающих основы грамматики и пунктуации данного языка, их значение в обучении и глубоком усвоении. Самые известные латинские изречения с переводом. Краткий латинско-русский и русско-латинский словари.

Рубрика Иностранные языки и языкознание
Вид методичка
Язык русский
Дата добавления 25.02.2010
Размер файла 96,1 K

Отправить свою хорошую работу в базу знаний просто. Используйте форму, расположенную ниже

Студенты, аспиранты, молодые ученые, использующие базу знаний в своей учебе и работе, будут вам очень благодарны.

Содержание

Введение

Упражнения для чтения и перевода

Латинские изречения

Латинско-русский словарь

Русско-латинский словарь

Литература

Введение

Данное учебно-методическое пособие представляет собой практическую часть учебно-методического комплекса по латинскому языку и предназначено для студентов факультетов правоведения и экономики.

Пособие состоит из 4-х частей: упражнения для чтения и перевода, список латинских афоризмов, латинско-русский и русско-латинский словари.

В соответствии с требованиями действующей программы настоящее пособие рассчитано на 46 часов практических занятий и призвано подвести студентов к самостоятельному чтению и переводу источников на латинском языке. Учебные тексты подобраны и распределены по тематическому принципу. Выделены 23 темы-занятия. Каждое занятие включает в себя упражнения лексико-грамматического характера, тексты и предложения для перевода с латинского языка на русский, а также с русского на латинский.

Тексты распределены по рубрикам (А, В). Здесь включены предложения для развития умений и навыков работы со словарем, грамматического анализа, перевода. Предложения различаются между собой по степени трудности, что позволяет использоать их на занятиях с учетом индивидуальности студентов. Причем рубрика А направлена на работу со студентами юридических специальностей, рубрика В носит общий характер.

В учебных текстах предусмотрена максимальная повторяемость лексических единиц и наиболее важных грамматических явлений. Цикл разработанных по каждой теме упражнений лексически и грамматически взаимосвязан с текстом задания.

В комплексе поэтапная работа с грамматическим и лексическим материалом обеспечивает последовательность и постепенность перехода к овладению лексическими и грамматическими структурами, необходимыми для чтения и понимания оригинальных текстов.

Список латинских крылатых выражений дан с переводом на русский язык и благоприятствует реализации лингвострановедческого подхода к обучению и формированию основ лингвострановедческой компетенции студентов.

В латинско-русский и русско-латинский словари включены все слова из текстов и упражнений.

Упражнения для чтения и перевода

Занятие 1.

Прочитайте латинские слова и словосочетания, объясните постановку ударения:

terra, vita, domus, esse, clarus, homo, civis, usus, aera, locus, res publica, centum, sanguis, qui, quae, quod, ratio, Terentius, Vergilius, Gajus Julius Caesar, Marcus Tullius Cicero, Roma, Caucasus, Athзnae, Eurфpa;

filia, janua, Phrygia, proelium, Julius, Latium, Aegyptus, triumphus, secundus, honestus, December, propinquus, Minerva;

arb?ter, cred?tor, aqu?la, humвnus, an?mus, poзta, Jupp?ter, at?mus, collзga, habзre, ger?re, respondзre, imp?ro, pop?lus, senвtus, saec?lum, tab?la, amоca;

jus Romвnum, praetor urbвnus, mores majфrum, nota bene, alma mater, suum cuоque, mea culpa, leges duod?cim tabulвrum, status quo, bona fides.

Занятие 2.

Существительные 1-го склонения. Praesens indicatоvi глагола sum, esse.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте: lingua Latоna - латинский язык; querзla nostra - наша жалоба; persфna grata - человек, пользующийся расположением.

b) Определите падежную форму существительных, образуйте Nom. Sing.:terr-в, terr-am, terr-as, terr-вrum; caus-is, caus-ae, caus-am.

Упражнение 2.

1. Scientia potentia est. 2. Historia est magistra vitae. 3. Roma est in Italiв. 4. In terrв et in aquв est vita. 5. In terrв est vita, in lunв non est. 6. Ira saepe causa injuriae est. 7. In silvis multae bestiae sunt. 8. Schola est via scientiвrum. 9. Amоca Tulliae sum. 10. Aurфra Musis amоca est. 11. Natыra terrвrum Eurфpae varia est.

Упражнение 3.

1. Земля и луна являются планетами. 2. Валерия и Юлия - подруги.

Занятие 3.

Глаголы 1-4 спряжений. Praesens indicatоvi actоvi. Infinitоvus praesentis actоvi.

Упражнение 1.

a) Определите по форме инфинитива тип спряжения глаголов: amвre, audоre, clamвre, condere, credere, debзre, dicere, docзre, ducere, errвre, habзre, legere, laudвre, mittere, movзre, parвre, scribere, sentоre, tenзre, servоre, vidзre, vincere.

b) Определите личную форму глаголов, спряжение, переведите на русский язык; образуйте словарную форму (1 л. ед. ч.):dic-i-mus, sunt, ama-s, scrib-u-nt, nega-t, habз-tis, mitt-i-t, audо-mus.

c) Проспрягайте глаголы в Praesens ind. Act.: labфro 1, moveo 2, ago 3, venio 4.

Упражнение 2.

1. Non scholae, sed vitae discimus. 2. Dum viv?mus, laborвre debзmus. 3. Sine causa nihil gignit. 4. Filia epist?lam legit. 5. Tantum scimus, quantum in memoriв tenзmus. 6. Juste judicвre debзtis. 7. Culpam negas. 8. Stellae et luna nautis viam monstrant. 9. Sententiam Scaev?lae probвmus. 10. Contumacia cum?lat poenam. 11. Patriam amвmus et defend?mus. 12. Etiam bestia memoriam habet. 13. Si narras, audоre debeo. 14. Agric?la semper multum labфrat.

Упражнение 3.

1. Мы должны хорошо работать. 2. Они любят свою родину. 3. Многие страны находятся на больших островах. 4. Дружба украшает жизнь.

Занятие 4.

2-е склонение существительных. Прилагательные 1-2 склонения. Притяжательные местоимения.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте: familia mea, vir bonus, forum Romanum.

b) Определите падежные формы существительных: mod-os, mod-um, mod-is; instrument-o, instrument-a, instrument-фrum; fab?l-am, fab?l-as, fab?l-is; loc-i, loc-os, loc-o.

Упражнение 2.

А. 1. Arbiter causam audit. 2. Arbitri reos aut condemnant aut absolvunt. 3. Agricola villam possidet. 4. Lucius Negidius testamentum facit. 5. Advocatus defendit reum in judicio. 6. Arb?tri viros injustos puniunt. 7. Reus culpam suam negat. 8. Fem?na in familiв viri sui locum filiae obt?net. 9. Titius, dom?nus fundi, servum vendit et pecuniam acc?pit. 10. Publius Sempronius servum emit et pecuniam Lucio Titio dat. 11. Justitia - fundamentum regni.

В. 1. Pu?ri libros poзtвrum legunt. 2. Patriam in peric?lis viri defend?re debent. 3. Inter bella et peric?la non est locus otio.4. Tua cura est, non mea. 5. In Graeciв et in Italiв vides pulchra monumenta Graecфrum et Romanфrum antiquфrum. 6. Graeci et Romвni non unum deum, sed multos deos colunt. 7. Amicus meus fab?lam pulchram lib?ris narrat. 8. Consilium tuum plenum sapientiae est. 9. Mala herba cito crescit. 10. Si multos amоcos habes, magnas divitias habes.

Упражнение 3.

1. Слава побед украшает мужей. 2. Я посылаю другу большое письмо. 3. Природа и история - учительницы нашей жизни. 4. Мужчины и женщины любят своих детей.

Apud arbitrum

Arbiter noster Marcus Tullius est vir laboriфsus et justius. Hodiз apud arbitrum multae causae privвtae sunt: de debitis pecuniariis, de testamentis et de mandвtis. Primus reus jam in judicio est, cet?ri rei etiam in judicio sunt. In num?ro causвrum prima est causa mea de mandвto et deb?to pecuniario. Adversarius meus est Gajus Sempronius.

Занятие 5.

Повелительное наклонение. Imperatоvus. Глаголы, сложные с esse. Личные местоимения. Возвратное местоимение.

Упражнение 1.

a) Образуйте Imperatоvus sing., pl. от глаголов: imperвre, tacзre, credere, finоre.

b) Проспрягайте глаголы в Praesens ind.: intersum, interesse; desum, deesse.

Упражнение 2.

A. 1. Causam dic. 2. Libros date. 3. Nolоte cred?re, si inimоci dicunt. 4. Noli tacзre, si dic?re debes. 5. Amоcos semper in memoriв tenзte. 6. Reus abest in judicio. 7. Arb?tri non possunt injuste judicвre. 8. Dum absum, amоcus meus negotia mea gerit. 9. Nolоte prod?re amоcos. 10. Tacзre non possum. 11. Si amоcus meus es, tui amоci mei sunt.

B. 1. Epist?las mihi scrib? mitt?que. 2. Mecum leg?te, mecum scrib?te! 3. Cred?te mihi; semper vobis credo. 4. Nolо me tang?re!. 5. Nolоte ad me venоre hodie. 6. Inter dom?num et servum nulla amicitia esse potest. 7. Scientia tibi deest. 8. Amоcus noster tibi adest. 9. Apud Romвnos proverbium est: hodie mihi, cras tibi. 10. In libris poзtвrum nostrфrum multae et verae sententiae insunt.

Упражнение 3.

1. не кричите, когда находитесь в школе. 2. Не запрещай детям гулять в твоем саду. 3. Читайте латинскую книгу медленно. 4. Мы должны помогать друзьям.

Занятие 6.

Praesens indicatоvi passоvi. Infinitоvus praesentis passоvi. Страдательная конструкция. Ablatоvus auctфris. Ablatоvus instrumenti.

Упражнение 1.

a) Прспрягайте в Praesens ind. Act. и Pass. глаголы: vinc?re, monstrвre, punоre.

b) Определите форму глаголов, их спряжение, выделите основу, образуйте форму 1-го л. ед. ч.: vocвris, vocвmur; intelleg?ris, intelleg?tur; punоtur, puniuntur.

c) Преобразуйте действительную конструкцию в страдательную, страдательную- в действительную: 1. Natыra nihil sine causa gignit. 2. Stellae nautis viam monstrant. 3. Ager ab agric?lis col?tur. 4. Liber a discipulo legitur.

Упражнение 2.

A.1. Reus ab advocвto defend?tur. 2. Querimonia habзtur. 3. Matrimonium dissolv?tur aut cum bona gratiв aut cum irв an?mi. 4. Reus condemnвtur pro dolo malo. 5. Viri injusti ab arb?tris puniuntur. 6. Argumenta culpae rei reperiuntur. 7. Sententia absolutoria reo datur. 8. Reus non debet condemnвri injuste. 9. Imperitia culpae adnumerвtur. 10. Sententiae Messвlae probantur ab amоcis.

B.1. De te fab?la narratur. 2. Statuae virфrum clarфrum rosis ornantur. 3. Instrumenta et arma e ferro parantur. 4. Nemo debet bis punоri pro uno delicto. 5. Sine causa a te accusor. 6. Troja a Graecis expugnвtur. 7. Luna circum terram vert?tur. 8. Si vis amвri, amв. 9. Agri et opp?da bellis delentur. 10. In bello viri, fem?nae, liberi interficiuntur.

Упражнение 3.

1. Девушки украшаются розами. 2. Луна движется вокруг земли. 3. В библиотеке нашей школы много различных книг. 4. Он часто читает книги о природе и истории разных стран.

Занятие 7.

3-е склонение существительных.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте: dux clarus - славный полководец; civitas libera - свободное государство; labor molestus - тяжкий труд; carmen pulchrum - красивое стихотворение.

b) Определите тип склонения существительных 3-го склонения по характеру исторической основы: jus, juris n; ratio, фnis f; plebs, plebis f; fons, fontis m; auctor, фris m; secвle, is n; honor, фris m; pax, pacis f; lex, legis f; corpus, oris n; ars, artis f; civis, is m, f; dens, dentis m; hostis, is m; mare, maris n; nox, noctis f; turris, is f.

Упражнение 2.

A. 1. Veritas filia tempфrum est. 2. Jud?ces, qui ex lege judicвtis, obtemperвre leg?bus debзtis. 3. Cives leg?bus parзre debent. 4. Tempus mutat leges antоquas. 5. Jud?ces pro crimin?bus cives jud?cant. 6. Salus pop?li - suprзma lex. 7. Voluntas testatфris pro veritвte habзtur. 8. Sine leg?bus nulla est civ?tas, nam leg?bus civ?tas continentur. 9. Censфres mores pop?li regunt. 10. Jus publ?cum privatфrum pactis mutвri non potest. 11. Nulla potentia supra leges esse debet. 12. Reus sine provocatiфne condemnвtur.

B. 1. In pace litt?rae et artes florent. 2. Causa arb?rum, florum, herbвrum in semin?bus est. 3. Homo locum ornat, non hom?nem locus. 4. Interdum sub nom?ne pacis bellum occultвtur. 5. Amor etiam deos tangit. 6. Magna est linguвrum inter hom?nes vari?tas. 7. Tu, si an?mo reg?ris, rex es, si corp?re, servus. 8. Titus Livius in libris suis fab?lam de Rom?lo et Remo narrat.

Упражнение 3.

1. Все государства управляютяс законами. 2. История имеет свои законы. 3. Все ученики изучают в школах поэмы Гомера. 4. Река имеет высокие берега. 5. Рабы не имеют голоса.

De Apolline et Diвna

Apollo a Graecis et Romвnis frater Diвnae putвtur. Apollinis et Diвnae pater est Juppiter, mater Latфna. Apoll?ni Sol sacer est, Diвnae Luna. Arma Apoll?nis et Diвnae sagittae sunt. Poзtae antiqui Apoll?nem Musвrum ducem, poзtвrum patrem, carm?num auctфrem, medicоnae inventфrem nom?nant. Multa templa et orac?la Apoll?ni sacra sunt. Orac?lum Delph?cum praecipue clarum est.

Занятие 8.

Прилагательные 2-й группы. Participium praesentis actоvi.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте и переведите на русский язык сочетания: miles fortis, poena levis, lex speciвlis.

b) Образуйте от данного глагола Рarticipium praes. Act. и просклоняйте его вместе с приведенным существительным: homo (legere), populus (vincere).

Упражнение 2.

A. 1. Omnes homines liberi esse cupiunt. 2. Lex brevis esse oportet. 3. Quod attinet ad jus civоle, servi pro nullis habentur, quod ad jus naturвle attinet, omnes hom?nes aequвles sunt. 4. Primus inter pares. 5. Duвrum civitвtum civis nostro jure nemo potest esse. 6. Patria est commыnis omnium civium parens. 7. Patiens et fortis se ipsum felоcem facit. 8. Fortes fortыna adjuvat. 9. Justitia est constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuens.

B. Longum et difficile est iter per praecepta, breve et efficax per exempla. 2. Multi flores hominibus utiles sunt. 3. Dives est, qui sapiens est. 4. Divitiae hom?nem felоcem non faciunt. 5. Homo, verum dicens, mendax appellвtur. 6. Apud Herodфtum, patrem historiae, sunt innumerabiles fabulae. 7. Vita hominum brevis est. 8. Non est facilis ad astra via. 9. Nemo potest omnia scire. 10. Natыram mutвre difficile est.

Упражнение 3.

1. Из разных травлюди изготавливают лекарства. 2. Лекции читаются опытными учителями. 3. В Афинах все свободные люди могли читать и писать. 4. Храбрым судьба помогает. 5. Истина пишет свои законы.

Занятие 9.

Степени сравнения прилагательных. Степени сравнения наречий. Ablatоvus comparatiфnis. Genetоvus partitоvus.

Упражнение 1.

a) Образуйте степени сравнения следующих прилагательных:

altus, a, um; rarus, a, um; pulcher, chra, chrum; acer, acris, acre; atrox, фcis; gravis, e; utilis, e.

b) В данных слолвосочетаниях преобразуйте положительную степень прилагательных в сравнительную и просклоняйте словосочетания в их новом виде:

lex dura (суровый закон); pars magna (значительная доля); animal utile (полезное животное); vir bonus (добрый муж).

Упражнение2.

A. 1. Dolus malus gravior est dolo eventuвli. 2. Probatiфnes debent esse luce clariфres. 3. Nemo ex suo delicto suam condiciфnem meliфrem fac?re potest. 4. Leges Romanфrum meliфres, quam leges Graecфrum sunt. 5. Cato semper opt?mos viros et justiss?mas civitвtes defendit. 6. Servi misserr?mi hom?nes civitвtis Romвnae sunt. 7. Pares cum paribus facillime conveniunt. 8. Nulla est terra patria melior.

B. 1. Hom?nes amplius oc?lis, quam aur?bus credunt. 2. Aзr est levior, quam aqua. 3. Montes Asiae altiфres sunt, quam montes Eurфpae. 4. Amicitia bonфrum virфrum firmiss?ma est. 5. Lingua cel?ris est, mens celerior. 6. Graviфres et difficiliфres an?mi sunt morbi, quam corp?ris. 7. Libertas, leges et pax sunt opt?ma dona. 8. Vet?ra proverbia brev?ter et simplic?bus verbis prudentiam pop?li expr?munt. 9. Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est.

Упражнение 3.

1. Старый друг - лучший друг. 2. Человеческий ум быстрее всего. 3. Почести рождаются большим трудом. 4. Гомер - славнейший из поэтов Греции. 5. Золото и драгоценности не делают людей счастливыми.

Capitis deminutio

Cap?tis deminutiфnis tria gen?ra sunt: max?ma, media, min?ma. Nam tria habзmus: libertвtem, civitвtem, familiam. Si libertвtem amitt?mus, max?ma est cap?tis deminutio. Si libertвtem retinзmus, sed civitвtem amitt?mus, media est cap?tis deminutio. Si et libertas et civ?tas retinentur, familia tantum mutвtur, min?ma est cap?tis deminutio.

Занятие 10.

4-е склонение существительных. 5-е склонение существительных.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте и переведите на русский язык сочетания: fructus dulcis, gradus altus, res incorporвles, spes ultima.

b) Определите форму существительных: aciз, spз, exercitu, manы, campф, populф, virф, fabulв, patriв, vо, animвlо, nomine, rege, sermфne; exercituum, diзrum, noctium, leфnum; tauros, casus, scholas, partes; lacrimam, patrem, locum, vim, spem; verbis, hominibus, casibus, diзbus; oppida, nomina, maria, cornua.

Упражнение 2.

A. 1. Edicta sunt praecepta magistratuum pop?li Romвni. 2. Damnum aut casu, aut culpa fit. 3. Senвtus permittit cons?li bellum ger?re. 4. Usus fructus in multis cas?bus pars dominii est. 5. Jus edicendi habent magistrвtus pop?li Romвni. 6. Res corporвles tangi possunt, velut fundus, homo, vestis, aurum, argentum et den?que aliae res innumerab?les. 7. Juris prudentia est divinвrum et humanвrum rerum notitia, justi et injusti scientia. 8. Poena sine fraude esse non potest. 9. Lapsus varii sunt: lapsus linguae, memoriae. 10. Publ?cum jus est, quod ad statum rei publ?cae Romвnae spectat, jus privвtum, quod ad singulфrum utilitвtem. 11. Senatфres defendunt rem publ?cam Romвnam a rebus novis.

B. 1. Canes sunt custфdes domuum. 2. Caesar exerc?tum Romвnum contra hostes ducit. 3. Non solum cives, sed etiam magistrвtus leg?bus parзre debent. 4. Cornua habent praecipue quadrup?des. 5. Hom?ni quinque sunt sensus. Sedes quattuor sensuum est in cap?te: visus est in oc?lis, audоtus in aur?bus, odorвtus in nar?bus, gustatus in palвto et in linguв. Tactus est praecipue in dig?tis. 6. Verbis sensus nostros exprim?re interdum non poss?mus. 7. Nostri mil?tes partem navium deprimunt, nonnullas cum hominibus capiunt, reliquas in portum compellunt. 8. Sine duce exercitus corpus est sine spiritu. 9. Ex fructu arbor cognoscitur.

Упражнение 3.

1. Римское войско побеждает врагов. 2. Цезарь имеет надежду победить. 3. Мы знаем о славных подвигах римских граждан.

Занятие 11.

Imperfectum indicatоvi actоvi et passоvi. Futыrum I indicatоvi actоvi et passоvi. Imperfectum indicatоvi et Futыrum I indicatоvi глагола sum, esse и сложных с ним.

Упражнение 1.

a) Проспрягайте глаголы в Imperfectum ind. Act. et Pass., Futыrum ind. Act. et Pass.: veto 1, permitto 3, moneo 2, definio 4.

b) Прерведите на латинский язык: «он показывал», «вы показываете», «нас будут показывать», «ты запрещал», «мы запрещаем», «они будут запрещать», «я описывал», «их описывали», «нас будут описывать», «вы устанавливаете», «я устанавливал», «устанавливалось», «они убедятся», «вас убеждали».

Упражнение 2.

A. 1. Advocвtus in foro causam dicзbat. 2. Reus culpam suam negвbat. 3. Servi pro nullis habebantur. 4. Si quis a cons?le quaestфrem parricidii condemnabвtur, is ad pop?lum provocвre pot?rat. 5. Romвni multos deos colзbant. 6. Primum reges civitвtem Romвnam regзbant. 7. Leges Romвnae sevзrae erant. 8. Reus non pot?rat suam causam ipse dic?re. 9. Dum ab?ram, amоcus meus negotia mea gerзbat. 10. Semper colзmus justas leges civitвtis nostrae. 11. Culpam rei demonstrвre non poter?tis. 12. Bella injusta semper erant causa multфrum malфrum.

B. 1. Alius nunc sum, atque ante eram. 2. Magistri puerфrum Romanфrum plerumque servi Graeci erant, non liberi viri. 3. Describitur ab Homзro bellum longum, quod Graeci cum Trojвnis gerзbant. 4. Apud Romвnos multi servi in ludis gladiatoriis exercebantur. 5. Si necessarium erit pro patria nostra pugnвre, ad arma vocab?mur, contra inimоcos ducзmur. 6. Alexander Magnus, Philippi filius, claros magistros habзbat. 7. In num?ro magistrфrum Alexandri praeclвrus Graecфrum philosophus Aristot?les erat. 8. Asp?ra et dura vita tua erit, amоce, nisi semper laborвbis. 9. Dolor temp?re, non lacr?mis molliзtur.

Упражнение 3.

1. Древний Рим управлялся царями. 2. Жизнь рабов была жалкой и несчастной. 3. В Риме воры сурово наказывались. 4. Греки долго не могли захватить Трою. 5. Дети в Спарте уважали родителей.

Занятие 12.

Местоимения: указательные, относительные, отрицательные.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте словосочетания:

is vir honestus (этот честный муж);

hic adversus tuus (этот твой противник);

haec causa gravis (эта серьезная причина);

id donum lagrum (этот щедрый дар)

b) Определите местоимения и их формы: sibi, tuo, illi, quв, cujus, nobis, his, ipsos, cui, horum, iis, quem, hos, suam.

Упражнение 2.

A.1. Debзmus facere ea, quae leges imperant. 2. Cum colligo argumenta causвrum, non tamen ea numerвre soleo, quam expendere. 3. Juris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique (каждому) tribu?re. 4. Jud?ces condemnant eos, qui delicta efficiunt. 5. Parзmus leg?bus civitвte nostrae. 6. Quisque pop?lus suum jus sibi constituit. 7. Lex est, quod pop?lus jubet et constituit. 8. Amоci defenduntur a nobis in peric?lis. 9. Id, quod nostrum est, sine facto nostro ad alium transferre non potest.

B. 1. Haec est codicio, sine qua non potest res evenоre. 2. Belgae prox?mi sunt Germвnis, qui trans Rhenum inc?lunt quibuscum continenter bellum gerunt. 3. In nobis ipsis est orоgo omnium malфrum. 4. Primus cujusque mensis dies apud Romвnos Kalendae dicebвtur. 5. Max?ma est laus Achillis et Ulixis: hujus viri prudentia nobis placet, illоus fortitыdo. 6. Qualis homo ipse est, talis ejus est oratio. 7. Non is beвtus est, cujus divitiae magnae sunt, sed is, qui sua sorte contentus est.

Упражнение 3.

1. Вам я ничего не должен. 2. Тебе я верю всегда. 3. Римляне ценили тех ораторов, которые были самыми красноречивыми.

De perfidia punоta

Olim bellum erat inter Romam et Falerios, oppidum Romae proximum, et Romвni ante Falerios castra habзbant. Pueri Faliscфrum autem etiam in bello extra oppidum se exercзbant. Aliquando Faliscus quidam cum pu?ris nonnullis in castra Romвna intrat et Romвnis dicit: «Frustra opp?dum nostrum oppugnab?tis: armis id expugnвre non poter?tis, sed dolo inc?las superab?tis. Vidзtis pu?ros istos: eos vobis mando ac ita Romвnis victoriam paro.» Sed Romвni ei respondent:» Contra viros arma habзmus, nunquam ea contra pu?ros capiзmus. Semper armis pugnвmus; itaque Faliscos dolo insidiisque superвre non poss?mus. Pu?ros domum remittзmus, te autem mer?to puniзmus.»

Занятие 13.

Основные формы глагола. Основы глагола. Perfectum indicatоvi actоvi.

Упражнение 1.

a) Проспрягайие в Perfectum ind. Act. глаголы: venio, vзni, ventum, venоre (приходить), video, vоdi, visum, vidзre (видеть), vinco, vоci, victum, vincere (побеждать), voco 1 (звать).

b) Определите форму глаголов и переведите на русский язык: fuistis, potuistis; fзci, respondi; misзrunt, expugnavзrunt; scripsimus, necвvit, duximus, mоsi, portavзrunt.

Упражнение 2.

А. 1. Senвtus decrзvit. Cons?les decrevзrunt. 2. Avus scripsit herзdem nepфtem suum. 3. Senвtus Catilоnam hostem pop?li appelвvit et contra eum exerc?tum misit. 4. Hostes pacem fecзrunt et obs?des dedзrunt. 5. Bella civоlia delevзrunt multas divitias Romae. 6. Lucius Titius uxфrem Maeviam duxit; de?nde Maevia Titio repudium misit atque Aulo Sejo nupsit. 7. Filius a patre hereditвtem accзpit. 8. Jud?ces mer?to reos pro delictis punivзrunt.

B. 1. Senatфres Romвni Cicerфnem cons?lem, postquam civitвtem Romвnam servвvit. 2. Promisisti ad me venоre, sed non venisti. 3. Mil?tes Romвni multas urbes in Gallia expugnavзrunt et ingentem eвrum num?rum delevзrunt. 4. Jupp?ter, in taurum conversus, Eurфpam rapuit et in Cretam transportвvit. 5. Hann?bal, dux Carthaginiensium, ult?mos suae vitae annos in regno Prusiae vixit. 6. Mil?tes Caesaris montem cepзrunt et ibi prope hostes castra posuзrunt. 7. Priamus rex Trojanфrum fuit. Hecuba fuit uxor Priami.8. Alexander Magnus postquam exercitum in Asiam transportвvit, Persas ad Granоcum flumen proelio atrфci vоcit totamque Asiam servitыte barbarфrum liberвvit.

Упражнение 3.

1. Враги захватили и разрушили город. 2. Сцену театра украшали цветами. 3. Ромул и Рем построили Рим. 4. Цицерон был известнейшим римским оратором.

Res mancоpi et nec mancоpi I

Omnes res aut mancоpi aut nec mancоpi sunt.

Mancоpi res sunt omnia praedia in Italico solo, tam rustica, qualis est fundus, quam urbвna, qualis est domus; item jura praediфrum rusticфrum, velut via, iter, actus, aquaeductus; item servi et quadrupedes, velut boves, muli, equi, asini.

Cet?rae res nec mancоpi sunt.

(Ulp.)

Занятие 14.

Перфектные времена активного залога.

Упражнение 1.

a) Пpоспрягайте в Perfectum, Plusquamperfectum, Futыrum II ind. Act. глаголы: mitto, misi, missum, ere (посылать); continuo, вvi, вtum, вre (соединять); prodo, didi, ditum, ere (предавать).

b) Определите форму глаголов и переведите на русский язык: fuistis, potuistis, misi, respondi, misзrunt, expugnavзrunt, putaverat, conscripserat, scripsimus, potuerimus, collocaverint, interfuerint, tulзrunt, tulerant, prodit, voluisti, volueras.

Упражнение 2.

А. 1. Ariovistus, rex Germanфrum, tertiam partem agri Sequanфrum occupaverat. 2. Proserpinam, filiam Jovis et Cereri, Pluto uxфrem duxerat. 3. Causa belli fuit, quod Romвni agrum Sabоnum ferro ignique vastaverant. 4. Themistocles restituit muros, quos Persae deleverant. 5. Philippus, Macedonum rex, Lacedaemoniis scripsit: «Si in Laconicam venero, finibus vos exturbвbo». Lacedaemonii rescripsзrunt: «Si». 6. Horatio Cocl?ti, quod insigni fortitud?ne Romam servav?rat, cives grati aeneam statuam collocavзrunt. 7. Respondзbo tibi, sed non ante, quam tu ipse mihi responderis.8. Sententiam mutabitis, si omnia audiveritis.

Упражнение 3.

1. Наша страна была спасена храбрыми мужами. 2. Мой друг был обвинен несправедливо.

De Gallis

Galli, gens max?me bellicфsa, Alpes superav?rant et magnam partem Italiae ferro ignоque vastвbant. Postquam mil?tes Romвnos fugavзrunt, urbi Romae appropinquavзrunt et agros vastвre coepзrunt. Romвni uxфres et lib?ros in Capitolium, arcem Romae, condidзrunt, senes autem, de salыte patriae desperantes, forti an?mo hostes advenientes in foro exspectвbant. Galli, postquam in urbem intravзrunt eamque cremavзrunt, omnes senes trucidavзrunt, Capitolium oppugnavзrunt. Silenti nocte Galli Capitolium expugnвre constituзrunt, sed clamor ans?rum custфdes defatigвtos e somno excitвvit. Manlius, dux eфrum, statim mil?tes ad arma vocвvit et hostes rep?lit. Jure ig?tur Romвni nomen Manlii celebravзrunt, Capitolоnum eum appellantes.

Res mancоpi et nec mancоpi II

Magna autem differentia est rerum mancоpi et nec mancоpi. Nam res nec mancоpi ipsвtraditiфne pleno jure alterоus fiunt, si modo corporвles sunt et ob id recipiunt traditiфnem.

Itaque si tibi vestem vel aurum vel argentum tradidero sive ex venditiфnis causвsive ex donatiфnis sive quвvis aliвex causв, statim tua fit ea res.

Mancоpi vero res sunt, quae per mancipatiфnem ad alium transferuntur.

(Gai.)

Занятие 15.

Participia.

Упражнение 1.

a) Образуйте причастия настоящего, прошедшего и будущего времени, переведите на русск. яз.:capio, cзpi, captum, ?re; pugno, вvi, вtum, вre; doceo, docui, doctum, зre.

b) Определите склонение причастий; образуйте от данных причастий Abl. Sing. и Pl.; Acc. Sing. и Pl.: dans, dantis; habens, habentis; lectыrus, a, um; conversus, a, um; veniens, venientis; tractus, a, um; quaesitыrus, a, um.

Упражнение 2.

А. 1. Gajus pater historiae juris Romвni appellвtus est. 2. Terra est commыnis patria omnium laborantium. 3. Leges Romanфrum, ad rem publ?cam pertinentes, sevзrae erant. 4. Jud?ces, consilium capientes in privвtas et publ?cas causas, justi esse debent. 5. Tac?tus scribit: Bellum descriptыrus sum, quod Romвni cum Germвnis gerзbant. 6. Eum hom?nem defensыrus sum, quod is delictum non fecit. 7. Fines nostros a hostium imp?tu defensыri sumus.

B. 1. Multa capientibus desunt multa. 2. Homo verum non dicens mendax appellвtur. 3. Alexander Magnus statuas a Xerxe captas Atheniens?bus misit. 4. Hostes appropinquant urbem oppugnatыri et agros vastatыri. 5. Jupp?ter, in taurum conversus, Eurфpam rapuit et in Cretam transportвvit. 6. Helvetii patriam reliquзrunt novas sedes quaesitыri. 7. Romвni et Graeci cap?ta corфnis et flor?bus ornвbant.

Упражнение 3.

1. Граждане, оскорбившие достоинство императора, сурово наказывались. 2. Друг хорошо вел дела, доверенные ему.

Занятие 16.

Перфектные времена страдательного залога.

Упражнение 1.

a) Проспрягайте во всех временах системы перфекта страдательного залога глаголы: construo, construxi, constructum, construere; moveo, mфvi, mфtum, movзre.

b) Определите формы глаголов, переведите на русский язык: monstrвtus est, monstrвtus erat, monstrвtus erit; condidisti, condideras, condideris; dicunt, dicзbat, dicet; mutвmur, mutabвrum, mutabimur.

Упражнение 2.

A. 1. Roma cond?da est a Rom?lo et Remo. 2. Lex a cons?le lata est. 3. Caesar a conjurator?bus in curia necвtus est. 4. Leges Romвnae a multis jurisprudent?bus inventae sunt. 5. Libertas et vita civium exerc?tu defensae erant. 6. Cic?ro a senator?bus pater patriae appellвtus est. 7. Voluntas testatфris, quae in testamento scripta est, legis vim habet et non mutвtur.8. Ex servф libertus est.

B. 1. Troja a Graecis delзta est, sed memoria Trojae ab Homзro poзtв servвta est. 2. Eloquentia data est multis, sapientia paucis. 3. In templo Apoll?nis Delph?co inscriptum erat: «Nosce te ipsum». 4. Babylon altis muris cincta erat. 5. Alexander Magnus ab Aristot?le, viro sapienti, erudоtus est. 6. Rom?lus et Remus, ut fama est, in eisdem locis, ubi flum?ne Tib?ri expos?ti et a pastфre educвti erant, urbem cond?re statuзrunt. 7. Socii Ulixis boves sacras Solis dei interfecзrunt et ad cenam paravзrunt; eв de causв in alto mari omnes naves Ulixis fractae et socii ejus necвti sunt. Ipse Ulises, tempestвte coactus, ad ins?lam Ogygiam pervзnit, ubi apud nympham Calypso septem annos vixit. Postquam Calypso, a deis admon?ta, eum in patriam remоsit, navis ejus a Neptыno deo fracta est. Ulixes, fame et frig?re confectus, ad Phaeвcum ins?lam actus est, qui eum bene accepзrunt et paulo post in patriam misзrunt.

Упражнение 3.

1. Сыновья были назначены наследниками. 2. Обвиняемый был оправдан судьей.

Занятие 17.

Отложительные, полуотложительные глаголы.

Упражнение 1.

a) Проспрягайте во всех временах индикатива глаголы: arbitror 1, loquor 3.

b) Образуйте причастия от глаголов: sequor 3, orior 4.

c) Напишите основные формы глаголов: aggredior, congredior, egredior, ingredior, progredior, regredior. Какие вы знаете в новых языках слова, образованные от этих глаголов?

Упражнение 2.

A. 1. Qui nascuntur, patris familiam sequuntur. 2. Hostes oppida nostra aggrediebantur. 3. Amоcus pollic?tus est pecuniam brevi redd?re. 4. Leges scriptae Romae quinto saec?lo ante aeram nostram ortae sunt. 5. Plebs quer?tur injurias patriciфrum. 6. Omnes gaudзmus libertвte et justitia. 7. Pop?lus Romвnus partim suo proprio, partim commыni omnium jure ut?tur.

B. 1. Poзtae nascuntur, oratфres fiunt. 2. Malus miles est, qui imperatфrem gemens sequitur. 3. Thales, unus e sapientibus Graecфrum, omnia ex aqua orta esse docзbat. 4. Ut arbitrвtur, ita loqu?tur. 5. Quidquid est natum, mor?tur. Quidquid mor?tur, natum erat. 6. Proelio trans Rhenum nuntiвto, Suebi, qui ad ripas Rheni ven?rant, domum reverti coepзrunt. 7. Audentes fortыna juvat.

Упражнение 3.

1. Судьи преследуют несправедливость. 2. Александр Великий умер в Вавилоне.

Занятие 18.

Gerundium. Gerundivum.

Упражнение 1.

a) Образуйте герундив от глаголов: voco 1, loquor 3, traho 3, fallo 3, patior 3.

b) Напишите Gen. и Abl. Герундия от глаголов: amo 1, teneo 2, vinco 3, nascor 3, venio 4.

c) Переведите на русский язык: 1. Epistula scripta est. Epistula scribenda est. 2. Patriam defendimus. Patria nobis defendenda est.

Упражнение 2.

A. 1. Dicendo dic?re, scribendo scrib?re disc?mus. 2. Libertas est potestas faciendi id, quod jure licet. 3. Magistrвtus pop?li Romвni jus edicendi habent. 4. Lex jubet, quae facienda sunt, prohibetque contraria. 5. Nobis leg?bus parendum est. 6. Culpa demonstrвta punienda est. 7. Ars scribendi.8. Pax quaerenda est.9. Studium honeste vivendi.10. Quod erat demonstrandum.

B. 1. Hominis mens discendo alitur et cogitando. 2. Veste frigoris depellendi causв reperta est. 3. Et lib?ris et viris libri legendi sunt. 4. Gutta cavat lap?dem non vi, sed saepe cadendo. 5. Vera sententia apud antоquos erat non ars dicendi, sed ars tacendi difficill?ma est. 6. Caesar belli gerendi facultвtem propter anni tempus non habзbat. 7. Consilia prudentium virфrum audienda sunt.8. Oc?lis magis habenda fides, quam aur?bus est.9. Nihil sine ratiфne faciendum est.

Упражнение 3.

1. Этот дом удобен для жилья. 2. Дети должны читать книги. 3. Мы упражняем нашу память чтением.

Занятие 19.

Числительные: количественные, порядковые.

Упражнение 1.

a) Просклоняйте и переведите на русский язык сочетания: unus gradus, duae urbes, tria tempora, ducentae scholae.

b) К каким латинским числительным восходят слова: уния, дуэт, трио, квартет, квинтет, секстет, октет, дециметр, процент.

Упражнение 2.

А. 1. Unus testis - nullus testis. 2. Roma anno septigentes?mo quinquages?mo tertio cond?ta est. 3. Duo lit?gant, tertius gaudet. 4. Leges duod?cim tabulвrum anno ab urbe cond?ta quadringentes?mo ed?tae sunt. 5. Duas uxфres eфdem temp?re habзre non licet. 6. Factum unоus alt?ri nocзre non debet. 7. Quattuor sunt anni temp?ra: ver, aestas, autumnus, hiems.

B. Duas tantum res pop?lus Romвnus optat: panem et circenses. 2. Cond?ta est Carthвgo octoginta duфbus annis ante quam Roma. 3. Quinque sunt libri Cicerфnis de summo bono, sex de republ?ca. 4. Sunt duod?cim menses anni. 5. Antiquis Graecis et Romвnis tres partes terrвrum notae sunt: Asia, Afr?ca, Eurфpa. 6. Terra semel in anno, luna duodecies cursum suum circum solem conficit. 7. Duo cum faciunt idem, non est idem.

Упражнение 3.

1. В году 12 месяцев и 4 времени года: весна, лето, осень, зима. 2. Пес Цербер имел три головы. 3. Греки были у стен Трои 10 лет.

Занятие 20.

Infinitоvi. Accusatоvus cum infinitоvo.

Упражнение 1.

а) Образуйте шесть форм инфинитива от глаголов: accыso 1, moveo 2, absolvo 3, finio 4.

b) В предложении Video puerum legere поставьте инфинитив в прошедшем и будущем времени. В предложении Caesar credзbat se oppidum opugnatыrum esse замените действительную конструкцию страдательной.

Упражнение 2.

A. 1. Legem brevis esse oportet. 2. Lex jubet scelerвtos punоri. 3. Ulpiвnus dicit sententiam Juliвni veram esse. 4. Reus dicit se scelus non fecisse. 5. Spero me culpam tuam demonstratыrum esse. 6. Putвmus leges Romanфrum esse justas necessariasque. 7. Scimus Gaium juris prudentem clarum fuisse. 8. Publium Sempronium herзdem meum esse jubeo.

B. 1. Hom?nes antоqui credзbant varios deos et fata orbem terrвrum reg?re. 2. Dux mil?tes castra munоre jussit. 3. Augustus carm?na Vergilii contra testamentum ejus cremвri vetuit. 4. Scimus Cicerфnem oratфrem fuisse clarum. 5. Scriptфres vet?res Romam a Rom?lo et Remo cond?tam esse tradunt. 6. Legвti Helvetiфrum Caesari dixзrunt se obs?des datыros esse. 7. Darзus, rex Persвrum, sperвbat a se Graecos fac?le victum iri.

Упражнение 3.

1. Сократ сказал, что ничего не знает. 2. цезарь сообщает, что римляне одерживают победу над галлами. 3. Известно, что консулы избирарись ежегодно.

Занятие 21.

Nominatоvus cum infinitоvo.

Упражнение 1.

a) Преобразуйте оборот acc.c inf. в оборот nom.c.inf.: Tradunt Romulum urbem Romam condidisse. Tradunt urbem Romam a Romulo conditam esse.

b) Образуйте все причастия и инфинитивы от глаголов: ago, зgi, actum. Ere; existimo 1; sentio, sensi, sensum, оre.

Упражнение 2.

A. 1. Sententia Pauli vera esse vidзtur. 2. Qui tacet, consentоre vidзtur. 3. Dic?tur consul novam legem tulisse. 4. Cic?ro eloquentia omnes oratфres superavisse dic?tur. 5. Reus juste punоtus esse existimвtur. 6. Lege duod?cim tabulвrum patrфnus vetabвtur clienti fraudem fac?re. 7. Fortыna dic?tur caeca esse.

B. 1. Cons?les jubentur scrib?re exerc?tum. 2. Foedus a Trojвnis ruptum esse dic?tur. 3. Post itin?ra longa Ulixes dic?tur ad Pheвcum ins?lam pervenisse. 4. Aesфpus servus fuisse trad?tur. 5. Minerva ex cap?te Jovis nata esse dicebвtur. 6. Suebi centum pagos habзre dicuntur. 7. Aristоdes vir justiss?mus fuisse putвtur. 8. Consuetыdo et mos vim legis habзre videntur.

Упражнение 3.

1. Все знают, что Цицерон был известнейшим римским оратором. 2. Кажется, что календы являются первым днем месяца.

Занятие 22.

Ablatоvus absolыtus.

Упражнение 1.

a) Образуйте причастия настоящего и прошедшего времени от глаголов: muto 1; prohibeo, ui, itum, зre; constituo, ui, ыtum, ere.

b) В предложении Trojв delзta, Graeci domos revertзrunt определите оборот и переведите его всеми возможными способами.

c) В предложении Cum Caesar in Galliam vзnit, ibi duae factiфnes erant замените придаточное предложение оборотом ablatоvus absolыtus.

Упражнение 2.

A. 1. Lex, nem?ne contradicente, probвta est. 2. Causв cogn?tв, praetor actiфnem dat aut den?gat. 3. Qui, vetante praetфre, fecit, adversus edictum fecisse vidзtur. 4. Crescente malitiв, cresc?re debet et poena. 5. Imminent?bus peric?lis, nobis defendendum est. 6. Actфre non probante, reus absolv?tur. 7. Causвin judicio victв, advocвtus gaudet.

B. 1. Artes innumerab?les repertae sunt, docente natыrв. 2. Host?bus circumventis, Romвni proelium commit?re constituзrunt. 3. Me absente, consilium bonum captum est. 4. Fama est philos?phum Pythag?ram, Tarquinio Superbo regnante, in Italiam venisse. 5. Bello Helvetiфrum confecto, totоus fere Galliae legвti ad Caesarem convenзrunt. 6. Re frumentariв comparвtв, Caesar castra movit. 7. Castris munоtis, Caesar ad oppugnatiфnem se comparвre coepit.

Упражнение 3.

1. Окружив врагов, римляне решили начать сражение. 2. Когда приходит весна, расцветают цветы. 3. Говорят, что император Нерон был очень жесток.

Занятие23.

Conjunctоvus:образование, общее значение, употребление в независимых предложениях.

Упражнение 1.

а) Проспрягайте в ind. et conj. act.глаголы: delecto 1; maneo, mansi, mansum 2; protestor 3.

b) Определите формы глаголов: sis, es, audias, audоris, agimus, agвmus, habзbant, potзrant, mutat, mutвbat, mutet, mutвbit.

Упражнение 2.

A. 1. Gaudeвmus igitur, juvenes dum sumus. 2. Amзmus patriam nostram et pareвmus legibus ejus. 3. Valeant cives mei, sint incolumes, sint beвti. 4. Ferat praetor legem novam. 5. Puniant cives imprфbi. 6. Quis putвret? 7. Quid faciam? 8. An reus culpam suam negвret? 9. Absint doli mali in animis nostris. 10. Absolvвtur culpв reus.

B. 1. Vocem ratiфnis semper audiвmus. 2. Imitзmur exempla bonфrum et sapientium virфrum. 3. Amзtis patriam vestram et pareвtis leg?bus ejus. 4. Qui dedit beneficium, taceat; narret, qui accзpit. 5. Dum spirвmus, sperзmus. 6. Audiantur consilia sapientium hom?num. 7. Quod sentоmus loquвmur, quod loqu?mur sentiвmus. 8. Semper a vobis dicantur, quod verum est, at ne dicantur omnia omnibus.

Упражнение 3.

1. Давайте хорошо учиться. 2. Пусть процветает наша родина. 3. Я надеюсь, что ты скоро придешь.

Латинские изречения

Ab ovo. - С яйца; с самого начала; ab ovo usque ad mala - от яйца до яблок (у древних римлян обед начинался с яиц и кончался фруктами); с начала до конца.

Alea jacta est. (Caesar) - Жребий брошен.

Aliam aetвtem alia decet. - Каждому возрасту подобает свое.

Alma mater - мать - кормилица (традиционное название ВУЗа).

Alter ego. - Второе «Я». (О близком друге).

Amantes - amentes. - Любящие - безумные.

Amicitia aequalitas. - Дружба - это равенство.

Amоcus Plato, sed magis amоca est veritas. - Платон - друг, но истина еще больший друг. Истина дороже всего (слова, приписываемые Аристотелю).

осторожно.

Amоcus verus rara avis est. - Настоящий друг - редкая птица.

Ars longa - vita brevis. - Искусство вечно - жизнь коротка.

Aquila non captat muscas. - Орел не ловит мух.

Audiвtur et alt?ra pars. - Следует выслушать и другую сторону.

Aurea mediocritas - золотая середина.

Aut Caesar aut nihil. - Или Цезарь или ничего.

Ave, Caesar, moritыri te salыtant! Да здравствует Цезарь, идущие на смерть приветствуют тебя!

Bis vincit, qui se vincit. - Дважды побеждает, кто себя побеждает.

Bona fide. - По совести. Честно. Чистосердечно. Искренно.

Casus belli. - Повод к войне.

Causв cadere - проиграть дело.

Causam dicere - вести судебное дело.

Causam discere- изучать дело.

Causam vincere - выиграть дело.

Clavus clavo pellitur. - Клин клином вышибают.

Cogito ergo sum. - Я мыслю, следовательно, существую. (Декарт).

Cognosce te ipsum. - Познай самого себя.

Consuetыdo est altera natыra. - Привычка - вторая натура.

Contra factum non est argumentum - Против факта нет аргумента.

Cum tacent, clamant (Сiсero). - Когда молчат, кричат. Красноречивое молчание.

De gustibus non disputandum. - О вкусах не спорят.

De mortuis aut bene, aut nihil. - О мертвых или хорошо, или ничего.

Dictum - factum. - Сказано - сделано.

Divide et impera! - Разделяй и властвуй!

Dixi et animam levвvi. - Сказал и облегчил тем душу.

Docendo discimus. - Уча (других), мы учимся (сами).

Do, ut des. - Даю, чтобы и ты мне дал.

Dum spiro, spero. - Пока дышу, надеюсь.

Dura lex, sed lex. - Суров закон, но закон.

Epistola non erubescit (Cicero). - Письмо не краснеет. Бумага все стерпит.

Elephantum ex musca facis. - Ты делаешь из мухи слона.

Errвre humвnum est (Sen?ca). - Человеку свойственно ошибаться.

Est modus in rebus.-Есть мера в вещах. Всему есть предел.

Fзci, quod potui. - Я сделал, что мог.

Festоna lente. - Торопись медленно.

Fundamentum justitiae est fides. - Верность - основа справедливости.

Homo sapiens - человек разумный.

Homo sum: humвni nihil a me aliзnum est. - Я человек, и ничто человеческое мне не чуждо.

Honфres mutant mores, sed raro in meliфres. - Почести меняют нравыб но редко в лучшую сторону.

Ibi victoria, ubi concordia. - Там победа, где согласие.

Ignorantia non est argumentum. - Незнание не аргумент.

In herbis esse. - ще зеленым. Молодо - зелено.

Inter arma silent leges. - Среди оружия молчат законы.

Jus est ars boni et aequi. - Право есть искусство добра и справедливости.

Legem brevem esse oportet. - Закон должен быть кратким.

Lex posterior derogat priфri. - Позднейшим законом отменяется более ранний.

Littera scripta manet. - Написанная буква остается.

Lupus non mordet lupum. - Волк не кусает волка.

Manifestum non eget probatiфne. - Очевидное не нуждается в доказательстве.

Manus manum lavat. - Рука руку моет.

Mens sana in corpore sano. - В здоровом теле - здоровый дух.

Modus vivendi. - образ жизни (порядок взаимоотношений).

Multum, non multa. - Много, но немногое. (Глубокое содержание в кратких словах).

Natыra nihil facit frustra. - Природа ничего не рождает зря.

Nemo debet bis punоri pro uno delicto. - Никто не должен дважды наказываться за одно преступление.

Nemo judex in propriв causв. - Никто не судья в собственном деле.

Nolо dicere, quod nescis. - Не говори, если не знаешь.

Nolо nocзre! - Не навреди!

Non est fumus absque igne. - Нет дыма без огня.

Non progredi est regredi. - Не идти вперед, значит, идти назад.

Nota bene. - Обрати внимание.

Novus rex, nova lex. - Новый правитель - новый закон.

Odi et amo. - И ненавижу и люблю.

Omnia mea mecum porto. - Все свое ношу с собой.

Omnia mutвntur, nihil interit. - Все меняется, ничего не исчезает.

Omnia praeclara - rara. - Все прекрасное - редко.

O, sancta simplicitas! - O, святая простота! восклицание, приписываемое Яну Гусу, увидевшему, что какая-то старуха подбрасывает дрова в костер, на котором его сжигали в 1415 г.).

O tempora, o mores! - О времена, о нравы!

Otium post negotium. - Отдых после труда.

Pacta sunt servanda. - Договоры нужно соблюдать.

Per aspera ad astra. - Через тернии к звездам.

Persфna (non) grata - лицо (не) пользующееся доверием.

Post scriptum. - После написанного.


Подобные документы

  • Периоды развития латинского языка. Период классической латыни. Наиболее известные авторы послеклассического периода. официальный язык богослужения, применяемый в ходе церковной службы. Влияние латыни на другие языки, его значение и роль в медицине.

    презентация [1,7 M], добавлен 27.02.2016

  • Периоды развития латинского языка: архаической, классической, послеклассической, поздней латыни. Формирование и расцвет классического латинского языка. Роль латыни в формировании европейских языков. Место латыни в современном мире: медицина, наука.

    реферат [22,6 K], добавлен 07.01.2008

  • Анализ периодов развития латинского языка, который относится к индоевропейской семье языков: архаический, "серебряная латынь". Особенности разговорной и деловой формы латинского языка. Анализ латинских слов. Перевод на русский язык. Юридические изречения.

    контрольная работа [35,5 K], добавлен 29.11.2010

  • История происхождения латинского языка. Характеристика архаической, классической, постклассической, поздней и средневековой латыни. Особенности языка в Новое время, влияние на его развитие литературы, медицины и публицистики. Произношение латинского языка

    контрольная работа [26,5 K], добавлен 09.10.2014

  • История происхождения латинского языка. Синтаксические особенности простых латинских предложений, их главные члены и порядок слов, а также специфика перевода страдательного залога. Перевод с латинского на русский язык отрывка из персонального права.

    контрольная работа [26,2 K], добавлен 26.03.2010

  • Особенности грамматических категорий латинского языка. Времена, формы, наклонение, залог и лицо глаголов. Количественные и порядковые числительные: особенности склонений и согласование с существительными. Пример перевода текста с латинского языка.

    контрольная работа [8,0 K], добавлен 25.05.2009

  • Архаичный, классический и постклассический периоды развития латинского языка. Этап стремительного расцвета художественной литературы и публицистики. Канон поэтического языка. Период постклассической латыни. Латинский язык как международный язык науки.

    реферат [16,4 K], добавлен 04.10.2014

  • Буквы латинского алфавита, их произношение и начертание. Этапы развития латинского языка. Его грамматические категории, виды частей речи, формы глаголов. Общеобразовательное и научное значение языка, его сакральное использование. Крылатые выражения языка.

    реферат [50,2 K], добавлен 01.07.2015

  • Исследование общих сведений о грамматическом строе. Изучение особенностей грамматики синтетических языков. Характеристика закономерностей построения правильных осмысленных речевых отрезков. Падежи и склонения латинского языка. Окончания существительных.

    контрольная работа [28,2 K], добавлен 17.01.2013

  • Происхождение латинского языка как источника образования научной и технической терминологии. Использование его в международной медицине. Развитие живого италийского языка. Изучение истории развития латинского, греческого, рунического, огамического письма.

    реферат [17,5 K], добавлен 06.12.2015

Работы в архивах красиво оформлены согласно требованиям ВУЗов и содержат рисунки, диаграммы, формулы и т.д.
PPT, PPTX и PDF-файлы представлены только в архивах.
Рекомендуем скачать работу.