Адольф Гітлер - гістарычная асоба

Размещено на http://www.allbest.ru/

Адольф Гітлер

гітлер рэйх эмансіпацыя

Неяк адзін чалавек мне сказаў: «Паслухайце, калі вы гэта зробіце, то тады праз шэсць тыдняў Германія загіне». Я кажу: «Што вы маеце на ўвазе?» - «Тады Германія разваліцца». Я кажу: «Што вы маеце на ўвазе?» - «Тады Германіі канец». Я адказаў: «Нямецкі народ у былыя часы вытрымаў вайны з рымлянамі. Нямецкі народ вытрымаў перасяленне народаў. Пасля нямецкі народ вытрымаў вялікія вайны ранняга і позняга Сярэднявечча. Нямецкі народ вытрымаў затым рэлігійныя вайны Новага часу. Нямецкі народ вытрымаў потым Трыццацігадовую вайну. Пасля нямецкі народ вытрымаў напалеонаўскія вайны, вызваленчыя вайны, ён вытрымаў нават сусветную вайну, нават рэвалюцыю - і мяне ён таксама вытрымае!»

Амаль без пераходу, нібы адно імгненне змяніла іншае, са смерцю Гітлера і капітуляцыяй знік і нацыянал-сацыялізм, як быццам ён быў усяго толькі рухам, станам ап'янення і катастрофай, якую ён жа і спарадзіў. Не выпадкова ў паведамленнях вясны 1945 нярэдка фігуруюць выразы аб раптам знік «чарах», пра распушчаным «прывідзе»: такога роду формулы, узятыя з сферы магічнага, наглядна характарызавалі як на здзіўленне ірэальным характар рэжыму, так і раптоўную прыроду яго канца. Спецыялісты гітлераўскай прапаганды нястомна паўтаралі аб альпійскіх цьвярдынях, рэдута супраціву, а таксама пра шматлікія падраздзяленнях Вервольф-» пярэваратняў» і прадказвалі працяг вайны і пасля яе заканчэння - усё гэта апынулася блефам. Яшчэ раз высветлілася, наколькі ж нацыянал-сацыялізм - ды і фашызм наогул - у сваёй сутнасці залежаў ад праўзыходнай сілы, амбітнасці, трыумфу, і якім непадрыхтаваным быў ён, у сутнасці, да моманту паразы. Нездарма ж паказвалася на тое, што Германія была адзінай пераможанай краінай, не спарадзіла ніякага руху Супраціву.

Гэта адсутнасць трываласці не ў апошнюю чаргу наглядна прасочваецца і на паводзінах вядучых дзеючых асоб і функцыянераў рэжыму. Перш за ўсё ход Нюрнбергскага працэсу, а таксама наступных судовых разглядаў прадэманстраваў, за вельмі нешматлікімі выключэннямі, відавочныя намаганні ідэалагічна дыстанцыявацца ад таго, што адбывалася, а злачынныя дзеі пераменшыць або аспрэчыць, каб у канчатковым рахунку ўсё - гвалт, вайна, генацыд - набыло характар нейкага страшнага і дурнога непаразуменні. Усё гэта спрыяла стварэнню ўражанні, быццам нацыянал-сацыялізм зусім не быў з'явай, якія ахопліваюць цэлую эпоху, а з'явіўся спараджэннем смагі ўлады ў аднаго канкрэтнага чалавека, а таксама комплексу пачуццяў зайздрасці і нянавісці ў аднаго клапатлівага, які прагне заваёў народа, бо калі б нацыянал-сацыялізм меў глыбокія карані ў сваім часе і быў адным з абавязковых рухаў гэтага, то ваеннае паражэнне не змагло б ліквідаваць і так крута адціснуць яго ў забыцці.

А бо ён усяго толькі за нейкія 12 гадоў надаў свеце новае аблічча, і відавочна, што гэтак магутныя працэсы наўрад ці могуць быць дастатковым чынам растлумачаны капрызам дарвацца да ўлады адзіночкі. Бо толькі калі гэты адзіночка з'яўляецца фігурай, інтэгруючай разнастайнейшыя эмоцыі, страхі або інтарэсы, калі цягнуць яго наперад магутныя, якія прыходзяць з далёкіх далечынь энергіі, становяцца магчымымі падобныя падзеі. У такім святле яшчэ раз вымалёўваецца ролю і значэнне Гітлера ў адносінах да навакольных яго сілах: існаваў гіганцкі, неўпарадкаванай патэнцыял агрэсіўнасці, страху, самааддачы і эгаізму, які ляжаў у спакоі і тых, каму толькі ў тым, каб нейкае ўладнае з'ява абудзіла, сфакусаваныя і выкарыстала яго; гэтай з'яве быў абавязаны той патэнцыял сваёй ударнай сілай, з ім святкаваў ён свае каласальныя перамогі, але з ім жа разам ён і паваліўся.

Аднак Гітлер быў не толькі фігурай, якая аб'яднала гэтак многія тэндэнцыі часу; ў яшчэ большай ступені ён і сам надаваў падзеям іх кірунак, маштабы і радыкальна. Спрыяла яму пры гэтым тое, што яго думкі не былі абцяжараныя якімі-небудзь папярэднімі ўмовамі і што літаральна ўсё - антаганізмы праціўнікаў, партнёраў па саюзе, нацыі, ідэі - ён гэтак жа стрымана, як і маніякальна падпарадкоўваў сваім жахлівым мэтам. Яго экстрэмізм адпавядаў той унутранай дыстанцыі, якія ён захоўваў у адносінах да ўсіх сілах. Шмат што кажа за тое, што ён - насуперак яго адносіцца яшчэ да юнацкіх гадоў прэтэнзіі, - так ніколі і не асэнсаваў, што ёсць гісторыя; ён бачыў у ёй свайго роду насцеж адкрыты для славалюбаў храм славы. Сэнсу ж і правасці зробленага ён не ўсведамляў цалкам. І менавіта такім чынам, з абстрагаваным бесклапотнасцю, ішоў ён на ажыццяўленне сваіх задум. У той час як іншыя дзяржаўныя дзеячы ўлічвалі рэальнасць існуючага суадносін сіл, ён адштурхваўся ад чыстага месцы: сапраўды гэтак жа, як пачаў ён без аглядкі на існае праектаваць новы мегаполіс Берлін, планавалася ім і поўная перабудова Еўропы і ўсяго свету; не толькі ён сам прыйшоў з ніадкуль - з ніадкуль ішлі і яго думкі. Не звяртаючы ўвагі на мяжы на геаграфічнай карце Еўропы, замацаваўшыся ў выніку войнаў і змены суадносін сіл, ён перарабіў гэтую карту на свой лад, разбурыў дзяржавы і дапамог падняцца новым сілам, выклікаў рэвалюцыі і паклаў канец стагоддзя каланіялізму, у канчатковым выніку ён гіганцкім чынам пашырыў эмпірычны гарызонт чалавецтва.

Дамінуючым сярод тых матываў, у якіх ён змыкаўся з моцным цягам духу часу, было нязменнае пачуццё пагрозы: страх перад асобай працэсу знішчэння, ахвярай якога былі на працягу стагоддзяў многія дзяржавы і народы, але які толькі зараз, на гэтым скрыжаванні ўсёй гісторыі. развіў універсальную, пагрозлівую ўсяму чалавецтву моц.

Ідэя выратавання была для яго непарыўна звязана з самасцвярджэннем Еўропы.побач з якой не існавала ніякай іншай частцы святла, ніякай іншай калі-небудзь значнай культуры, усе іншыя кантыненты былі толькі геаграфічнымі паняццямі прасторай для рабаўладання і эксплуатацыі - пустымі плоскасцямі. Ды і сам выступ Гітлера было адначасова і апошнім гіпербалізаваць выразам еўрапейскага дамаганні заставацца гаспадаром уласнай, а тым самым і ўсёй гісторыі наогул. У яго карціне свету Еўропа, у канчатковым рахунку, гуляла тую ж ролю, што і нямецкі дух у свядомасці пары яго маладосці: гэта была якая знаходзілася пад пагрозай, ужо амаль страчаная вышэйшая каштоўнасць.

І хоць сам ён быў фігурай дэмакратычнага стагоддзя, ён увасабляў сабой толькі яго антилиберальный варыянт, характарызавальны спалучэннем маніпуляцыі галасамі шляхам плебісцытам і харызмы правадыра. Адным з вечных горкіх урокаў лістападаўскай рэвалюцыі 1918 было ўсведамленне таго, што існуе няясная ўзаемасувязь паміж дэмакратыяй і анархіяй, што хаатычныя стану і з'яўляюцца уласным, непадробнай выразам сапраўднага народаўладдзя, а волю - яго законам. Адсюль няцяжка патлумачыць ўзыходжанне Гітлера і як апошнюю адчайную спробу ўтрымаць старую Еўропу ва ўмовах звыклага велічы. Да парадоксаў з'явы Гітлера адносіцца тое, што ён з дапамогай краху спрабаваў абараніць пачуцці парадку і аўтарытэту перад тварам ўзыходзячай эпохі дэмакратыі з яе правамі вырашальнага голасу для мас, эмансіпацыяй і распадам нацыянальнай і расавай ідэнтычнасці. Але ён выказаў таксама і доўга копившийся пратэст супраць пагарджанага эгаізму буйнога капіталу, супраць коррумпирующей мешаніны буржуазнай ідэалогіяй і матэрыяльнага цікавасці.

Не складае працы, пашырыўшы гэтыя прадстаўлення да глабальнага ўзроўню, распазнаць у іх сітуацыю ранняга этапу здабыцця фашызмам сваіх прыхільнікаў: гэта тыя масы сярэдняга саслоўя, якія - на фоне агульных панічных настрояў - бачылі сябе ў павольных задушлівых іх абдымках, з аднаго боку, прафсаюзаў, а з другога - універсальных магазінаў, у абдымках камуністаў і ананімных канцэрнаў. І, нарэшце, з'ява Гітлера можна разумець і як спробу зацвярджэння свайго роду трэцяй пазіцыі - паміж абедзвюма панавальнымі сіламі эпохі, паміж левымі і правымі. Гэта і надало яго выступлення той двухаблічны характар, які не ахопліваецца усімі азначэннямі, такімі як «кансерватыўны», «рэакцыйны», «капіталістычны» або «дробнабуржуазных». Знаходзячыся паміж усімі пазіцыямі, ён у той жа час удзельнічаў у іх ва ўсіх і ўзурпаваў іх істотных элементы, звядучы іх да ўласнага, непараўнальным феномену. З яго прыходам да ўлады прыйшоў канец і проціборства за Германію, пачатак якому быў пакладзены пасля першай сусветнай вайны Вільсанам і Леніным, калі адзін спрабаваў прыцягнуць яе на бок парламенцкай дэмакратыі, а другі - на бок справы сусветнай рэвалюцыі; толькі 12 гадоў праз гэта проціборства аднавілася і завяршылася нядаўнім аб'яднаннем падзеленай краіны.

Хоць трэцяя пазіцыя, да якой імкнуўся Гітлер, і павінна была захапіць ўвесь кантынент, але яе энергетычным ядром павінна была быць Германія: сучасная місія рэйха заключалася ў тым, каб даць стомленай Еўропе новыя стымулы і выкарыстоўваць яе як рэзервуар сіл для сусветнага панавання Германіі. Гітлер ірваўся нагнаць упушчанае на імперыялістычнай стадыі нямецкага развіцця і выйграць галоўны з магчымых прызоў - гарантаванае гіганцкай экспансіяй ўлады на Усходзе панаванне над Еўропай, а дзякуючы гэтаму - над усім светам. Ён зыходзіў з таго, што падзелены зямны шар неўзабаве ўжо не дасць магчымасці заваяваць якую-небудзь імперыю, а паколькі ён заўсёды думаў катэгарычным альтэрнатывамі, то яму ўяўлялася, што доля Германіі - альбо стаць сусветнай дзяржавай, альбо жа «завяршыць існаванне… як другая Галандыя і як другая Швейцарыя», а можа быць, нават і» зьнікнуць з твару зямлі або стаць народам - рабом, якія абслугоўваюць іншых «. Тое меркаванне, што яго задума да безнадзейнага мяжы перанапружваць сілы і магчымасці краіны, ніяк не магло калі-небудзь сур'ёзна патурбаваць яго, бо ён лічыў, што задача тут заключаецца ў першую чаргу ў тым, каб «прымусіць вагаецца перад тварам свайго лёсу нямецкі народ пайсці сваім шляхам да велічы». Думка аб звязаным з гэтым рызыцы гібелі Германіі выклікала ў яго падчас вайны толькі заўвага: «тады будзе ўсё роўна».

Такім чынам, і нацыяналізм Гітлера таксама не быў адназначны, бо ён, не задумваючыся, гатовы быў паступіцца з цікавасцю нацыі. Але тым не менш, гэты нацыяналізм быў досыць інтэнсіўным, каб выклікаць ўсеагульны супраціў. Таму што хоць Гітлер часткова і выказваў ахоўныя эмоцыі часу і кантынента, а яго лозунгі аказвалі ўздзеянне далёка за межамі краіны, так што да Германіі Гітлера з павагай, яму так ніколі і не ўдалося надаць гэтаму свайму абарончага пачатку нешта большае чым вузкі і жорсткі нацыянальны профіль. У ходзе сваіх бункернай медытацый вясной 1945 года ён неяк назваў сябе «апошнім шанцам Еўропы» і паспрабаваў у сувязі з гэтым апраўдаць ужыванне гвалту ў адносінах да кантыненце: «Яна не магла быць ўпакорана шармам або сілай перакананні. Каб яе займець, трэба было яе згвалціць». Але вось менавіта шанцам Еўропы Гітлер і не быў: не было такога моманту, калі ён змог бы, перасягнуўшы праз сябе, увайсці ў гульню сапраўды ў ролі палітычнай альтэрнатывы. Хіба толькі падчас вайны, калі гаворка ішла аб меркавана не пазбаўленай перспектывы спробе надаць кампаніі супраць Савецкага Саюза еўрапейскую бачнасць, ён раскрыўся як той закляты вораг інтэрнацыяналізму, якім ён пачынаў, - чалавекам з, так бы мовіць, глыбокай еўрапейскай правінцыі.

Тым самым позірк яшчэ раз звяртаецца да да дзівацтвы супярэчлівым месцы Гітлера ў часе. Нягледзячы на ўсю сваю абарончую ў прынцыпе пазіцыю, ён доўгі час лічыўся прагрэсіўнай па сваёй сутнасці, сучаснай фігурай эпохі, і навакольны яго арэол нацэленасці на будучыню быў тады ў свядомасці большасці яго сучаснікаў гэтак жа бясспрэчным, як і тая прырода, які ён валодае ў вачах пераважнай часткі цяперашняга ўспрымання. Сучаснымі і адказвалі духу часу здаваліся 20-м і 30-м гадам і тэхніка, і калектыўныя ўяўленні аб парадку, і манументальныя прапорцыі, і ваяўнічыя пазіцыі, і гонар чалавека з масы, і аўра «зоркі»; і адной з прычын поспеху нацыянал - сацыялізму было таксама як раз тое, што ён спрытна прысвоіў сабе ўсе гэтыя элементы. У тым жа шэрагу стаялі і камандныя жэсты буйных асоб; час ўзыходжання і поспехаў Гітлера ў значнай ступені працякала пад знакам цезаристских тэндэнцый, даходзілі да таталітарнага культу правадыра ў сталінскім Савецкім Саюзе і аўтакратычнага стылю Рузвельта. На гэтым фоне Гітлер, адкрыта і з прынцыповай вастрынёй які заявіў аб сваёй прыналежнасці да такога тыпу валадара, здаваўся сігналам новых часоў: ён быў рэкламным шчытом пафасу і уздрыгу тых вялікіх трыбунаў «стагоддзя мас», прыход якіх прадвесціў гэтай эпосе Шпэнглер. Характэрна, што для публікі Гітлер і падкрэсліваў-то заўсёды мацней аптымістычны, звернуты да будучыні характар нацыянал - сацыялізму, а не яго рэгрэсіўны рысы, якія сталі прадметам клопатаў галоўным чынам Гімлера, Дарэн, а таксама мноства эсэсаўскі чыноў.

На самай жа справе, аднак, Гітлер пабойваўся будучыні; ў «Застольныя гутарках» у стаўцы фюрэра ён неяк заявіў, што рады, што яму давялося жыць толькі ў пачатку тэхнічнага стагоддзя, больш познія пакалення ўжо не будуць ведаць, «як выдатны быў калісьці гэты свет «. Нягледзячы на ўсю сваю арыентаваную на прагрэс позу ён быў надзвычай спозненым натурай, прыхільнай ў асноўным выявам, нормам і інстынктам XIX стагоддзя, які ён і ўспрымаў як найбольш значны перыяд у гісторыі чалавецтва. Ды і ў самой яго смерці, якой бы няўдала трывіяльнай і тэатральнай яна ні здалася, адбіліся тыя два бакі эпохі, якая яго захапляла і якую ён адначасова яшчэ раз прадставіў: тут было нешта ад яе грымучага бляску, які знайшоў свой выраз у продирижированном ім па матывахгібелі багоў фінале, але было і нешта ад яе пошловатые характару, калі ён на манер пацярпелага фіяска гульца ляжаў мерцвяком на канапе ў бункеры побач з метрессой, якая стала яго афіцыйнай жонкай. Гэта з'явілася фіналам, якія прадэманстравалі яго выпадзенне з часу і яшчэ раз выкрыў усю архаічнасць самога яго істоты.

Феномен застылости, з якім так часта сутыкаешся на працягу ўсёй гэтай жыцця, і знаходзіць менавіта на такім фоне сваё сапраўднае значэнне: ён хацеў спыніць тое непаўторнае імгненне, якое ўяўляў сабой свет у пару яго, Гітлера, станаўлення. У адрозненне ад фашысцкага тыпу наогул, ад Мусаліні, Морраса ці нават Гімлера, Гітлер быў спакусай не гісторыяй, а тым, што перажыў ён у перыяд свайго фарміравання, - дрыжыкамі шчасця і страху. Таму і выратаванне, якое ён імкнуўся прынесці, абавязкова павінна было ісці пад знакам вялікага XIX стагоддзя. Уся карціна свету Гітлера, яго маніякальны ўяўленні абса Барацьбіт за жыццё, пра расы, прасторы, як І захавала Ў Яго ды самаго канца захапленне ідаламі І вялікімі мужамі Яго маладосці, ды І наогул вялікімі мужамі, чыім простым рэфлексам волі І ўяўлялася яму гісторыя аж ды апошніх Яго дзэн, ды абсурдных Яго надзей, звязаных са смерць Рузвельта Ў красавіку 1945 года, - менавіта гэтя, як І многае іншае, І характарызуе ўсю меру Яго фіксацыі. Тое ж самае адбіваецца І Ў шматлікіх цяжкасцях, Якія заміналі яму ўявіць сабе гарызонты бягучага стагоддзе: пастаянна ўсплывае Ў Яго выступах палохалая лічба - 140 жыхароў на адзін квадратных кіламетр, - якой ен імкнуўся апраўдаць сваё дамаганні на пашырэнне «жыццевай прасторы», раскрывае Яго няздольнасць знайсці сучасныя па сваей сутнасці рашэнні, накіраваныя на заваеву, так бы мовіць, унутранага жыццевай прасторы, зрывае з Яго маску Змагара мадэрнізацыі, па меншай меры, часткова, як усяго Толькі паказной атрыбут. У цэлым жа святло, ужо стаяў тады на парозе атамнага стагоддзе, заставаўся Ў Яго паданні ідэнтычным что, на Які - так заяўляў ен не без адцення ўдзячнай ўдзячнасці Яшчэ Ў лютым 1942 гады - калісьці адкрыў яму вочы Карл Май.

Ды І сутнасць велічы як Такога ен разумеў на лубачны лад, у стылі старых прыгодніцкіх раманаў, - у вобразе звышчалавека - адзіночкі. Ды Яго карціне свету ставіцца той момант, Што ен хацеў Быць ня простая вялікім, а вялікім у манеры, стылі І тэмпераменце чалавека мастацтва, І калі ен у адной са сваіх прамоў абвясціў «дыктатуру генія», то відавочна меў пры гэтым на ўвазе права напанаванне людзей мастацтва. Характэрна, Што сваё ўяўленне абса велічы ен бачыў у вобразах Фрыдрыха Вялікага І Рыхарда Вагнера - двух з'яў, роўным чынам звязаных з Мастацкай І Палітычнай сферай, І вызначаў Яго як «гераічнае». У прынцыпе ен разглядаў веліч як катэгорыю, выражаюць статычнасць І якаючы знайшла найлепшае ўвасабленне Ў помніках, І ня патрабуецца Ніякіх грунтоўных спробаў інтэрпрэтацыі, каб выявіць тут псіхапатычныя характар. Адбітак гэтага ляжаў на ўсім паводзінах валявога чалавека, як Яно было засвоена Ім, Алё колькі ж Хавайся за гэтым апатыі, нерашучасці І нервовасці. падобнае да жа чынам штучнай І натужнае выглядаць Яго амаральнасць, якой ен ахвотней за ўсё аддаў бы халоднасць Свабоднай, якаючы валодае грубай сілай натуры - натуры чалавека-гаспадара, каб схаваць, колькі таямніцай запале ды адплаты перапаўняла Яго. Нягледзячы на ўсю сваю макиавеллистскую вольнасць, чым ен так падабаўся самому сабе, ен, вядомы ж, не Быў вольныя пекла умяшальніцтва з боку маралі. Унутраны холад, слабасць нерваў, кампенсуюцца, звычкамі звышчалавека, - І Ў гэтым распазнаецца сувязь Гітлера з позняй буржуазнай эпохай XIX стагоддзе, гадзінам Вагнера І Ніцшэ.

Аднака характэрным для Гэтае сувязі з'яўляецца як раз Тое. Што Яна была поўная заломаў І незвычайнасць: нягледзячы на ўсё сваё дробнабуржуазных схільнасці, ен у рэчаіснасці ня належаў ды гэтага святла, ва ўсякім разе, Яго Карані ніколі ня дасягалі тут дастатковай глыбіні, каб ен разгледзеў абмежаванасць, уласцівую яму. Па Гэтае жа прычыне Яго абарончая рэакцыя І было зманлівай такіх непрыязных пачуццяў, І что-то ен давеў абарона святла, аб абарона Якога казаў, ды разбурэння гэтага святла.

І ўсё ж дзіўным чынам гэты звернуты Ў мінулае, Цалкам відавочна сфармаваны XIX-м стагоддзе чалавек вывеў Германію, роўна як І немалыя часткі заражанага Яго дынамізмам святла, у XX-е стагоддзе: Месца Гітлера Ў Гісторыі вачамі бліжэй ды вялікіх рэвалюцыянерам, чым ды тормазаў яе, кансерватыўным Улада заможных. Вядомы, сваё вырашальныя стымулы Гітлер чэрпаў з імкнення перашкодзіць прыходу новых часоў І шляхам унясення Вялікай, сусветна-гістарычнай папраўкі вярнуцца ды зыходнай пункцыі ўсіх ілжывых дарог І памылак: ён - як гэтя ён сам сфармуляваў - выступіў рэвалюцыянерам супраць рэвалюцыі. Алё тоячы мабілізацыя сіл І волі ды дзеяння, якіх запатрабавала Яго аперацыя па выратаванні, надзвычай паскорыла працэс эмансіпацыі, а перанапружанне аўтарытэту, стыла, парадка, звязанае з Яго выступах, як раз І аслабіла узятыя імі на сябе абавязацельствы І прывяло ды поспеху тыя дэмакратычныя ідэалогіі, Якім ён супрацьпастаўляў такую адчайную энергію. Ненавідзячы Рэвалюцыя, ен стаў, на справа, нямецкім феноменаў рэвалюцыі.

Вядомы, самае пазней ужо з 1918 Ў Германіі ішоў працэс востра Пераменаў. Алё гэты працэс праходзіў палавіністай І надзвычай нерашуча. І Толькі Гітлер надаў яму тую радыкальна, якаючы І зрабіла працэс па сутнасці рэвалюцыйным І кардынальна змяніла застылую І утрымоўваную Ў рамках пэўных аўтарытарных сацыяльных структур краіну. Толькі за раз, пад уздзеяннем дамаганняў фюрерского дзяржавы, паваліліся Шаноўныя інстытуты, былі выдраныя з звыклых сувязей людзі, ліквідаваны прывілеі І разбураныя ўсё аўтарытэты, не зыходзіце пекла самога Гітлера Або ня санкцыянаваныя ім. Пры гэтым яму ўдалося альбом пагасіць страхі, Якія суправаджаюць звычайна разрыў з мінулым, альбом пераўтварыць ІХ ў энергію на карысць Грамадства, паколькі ен умеў досыць пэўным чынам паднесці сябе масам Ў якасці ўсеабдымнага аўтарытэту, алё галоўным тут з'явілася Тое, Што ен ліквідаваў найбольш канкрэтную форму праявы страху перада рэвалюцыйным будучыняй.

Вядомы, было пушчана Ў ход гвалт. Алё ен ніколі - з самаго пачатку - не рабіў стаўку Толькі на грубую сілу. З нашмат вялікім поспехам Гітлер супрацьпаставіў міфу абса сусветнай рэвалюцыі І абса вызначальнай ход Гісторыі сіле пралетарыяту сваю ўласную, канкуруючую з гэтым ідэалогію. Клара Цэткін бачыла прыхільнікаў фашызму Ў пяршыць чаргу Ў расчараваных людзей усіх слаеў, у «найбольш руплівых, моцных, рашучых, адважных элементах ўсіх класаў», І Вось Гітлеру І ўдалося аб'яднаць ІХ усіх у новым Магутны масавым руху. Ва ўсякім выпадка, ідэалагічная ініцыятыва Ў 30-я гады перайшла на некаторы час пекла Масквы ды Берліну, І ўтопія абса класавай прымірэнні апынулася настолькі відавочна мацней утопіі пра дыктатуру аднаго Класа над усімі іншымі, Што Гітлер змог прыцягнуць на свой бок значныя атрада Нават выклікае такі страх пралетарыяту І ўключыць ІХ у стракаты склад сваіх прыхільнікаў, Дзе былі людзі ўсіх класаў, усіх катэгорый свядомасці І маемаснага становішча.

Як фігура сацыяльнай рэвалюцыі Гітлер, такім чынам, уяўляе сабой з'яву, чые неаднаразова адзначаліся «падвойная сутнасць» не выяўляецца нідзе гэтак выразна, як менавіта Ў Гэтае сувязі. Бо Нельга сказаць, Што Рэвалюцыя, якаючы была справай Яго рук, здарылася нібыта насуперак Яго мае намер: рэвалюцыйная думка пра «абнаўленні», аб пераўтварэнні дзяржавы І Грамадства Ў Свабодная пекла канфліктаў, па-баявому згуртаванне «народную Супольнасьць» была дамінуючай заўсёды. Валодаў Гітлер І воляй ды Пераменаў, І прадстаўленнем абса мэце, І гатоўнасцю ды злучэння разам таго І іншага. Спадарожнічалі абставіны нацыянал - сацыялістычнай рэвалюцыі, яе прамая радыкальна І ўяўная пазбаўленай праграма ўсееднасць лёгкая могуць служыць падставай для таго, каб назваць яе натхняльніка І кіраўніка рэвалюцыянерам, бо з больш блізкай адлегласці Амал усё працэсы гвалтоўных пераўтварэнняў бачацца «крывавым шарлатанствам». Что І панаванне Гітлера Варта, можа Быць, разглядаць ня ізалявана, а як тэрарыстычную, у пэўным сэнсе якабінскай фазу падчас той шырокамаштабнай сацыяльнай рэвалюцыі, якаючы прывяла Германію Ў ХХ-е стагоддзе.

І ўсё ж такі тут не Можа ня паўстаць сумнеў: Ці не была гэтая Рэвалюцыя Ў большай что выпадковай, сляпы І пазбаўленай мэты, не ляжалі Ці Ў Аснова змена ня доўгі роздум, а Толькі валюнтарызм І безаглядна Гітлера, недастатковае разуменне Ім таго, чым балю Германія Ў плане яе сацыяльнага, гістарычнага І псіхалагічнага своеасаблівасці, І ня меў ен на ўвазе, заклікаючы ды яркім вобразаў мінулага, усяго Толькі пустыя традыцыяналізм, Які дапамагаў яму хаваць за дэкарацыямі Ў фальклорным духу жах перада будучыняй?

Ня Ў Апошняя чаргу гэтыя сумневы спараджаюцца схільнасцю нацыянал - сацыялізму ідэалагічна прыбірацца Ў максімальна «кансерватыўныя» адзення. Вось Што ен ня меў намер рабіць Ні пры якіх абставінах, дык гэтя рэстаўраваць даіндустрыяльнай дзяржава прывілеяў, І ніякія маскарады ня павінны засланяць той факт, Што ён - насуперак паляй амбіцыі аднавіць нямецкае мінулае, Яго годнасць, Яго арыстакратыю - з дапамогай радыкальнага гвалт упіхнуў краіну Ў сучаснасць І раз І назаўжды адрэзаў зваротныя шляху Ў той аўтарытарна - дзяржаўнае мінулае, якое дзякуючы ахавальнай тэмпераменту немцаў трымаліся адкрытымі нягледзячы на ўсё сацыяльныя змена. Парадаксальна, алё Толькі з Ім у Германіі завяршыўся XIX-ае стагоддзе. І якое б ўражанне не рабіў Гітлер, ён быў сучасней ці хаця б больш рашуча па сваёй арыентацыі на сучаснасць, чым усе яго ўнутрыпалітычныя антаганісты. Трагічнасць кансерватыўнага Супраціву як раз і заключаецца ў тым, што ў яго ўдзельнікаў разуменне маралі шмат у чым пераўзыходзіла разуменне палітыкі: там аўтарытарная, глыбока якія завязлі ў сваёй рамантычнай запозненай Германія вяла бесперспектыўную вайну з сучаснасцю. Перавага Гітлера над усімі яго супернікамі, уключаючы і сацыял - дэмакратаў, засноўвалася менавіта на тым, што ён вастрэй і рашуча іх ўсвядоміў неабходнасць пераменаў. Адмаўленне ім сучаснага свету праходзіла як раз пад знакам сучаснасці, а свайму уплыў ён надаў рысы духу часу. Ды і той разлад, чыё ахвярай стаў ён як рэвалюцыянер, цалкам ім ўсведамляў; з аднаго боку, ён плаціў належнае заслугам германскай сацыял - дэмакратыі за тое, што ў 1918 годзе была ліквідаваная манархія, але, з іншага боку, казаў аб «цяжкіх пакутах «, якія прычыняюцца любым грамадскім паваротам. А ў канчатковым жа рахунку ўнутрана жаданне назваць яго рэвалюцыянерам цалкам звязана, напэўна, з тым, што ідэя рэвалюцыі ўяўляецца свядомасці ў цесным адзінстве з ідэяй прагрэсу. Але панаванне Гітлера не пакінула незакранутай і тэрміналогію, і адным з наступстваў гэтага не ў апошнюю чаргу з'яўляецца і тое, што паняцце рэвалюцыі пазбавілася тут той маральнай амбіцыі, на якую яно доўга прэтэндавала.

Аднак нацыянал - сацыялістычная рэвалюцыя захапіла і разбурыла не толькі састарэлыя сацыяльныя структуры; не менш глыбокімі былі яе псіхалагічныя наступствы, і, магчыма, менавіта ў гэтым заключаўся яе найважнейшы аспект: яна карэнным чынам змяніла ўсё стаўленне немцаў да палітыкі. Да гэтага нямецкі народ цураецца палітыкі і арыентаваўся на прыватныя погляды, якасці і мэты; поспех Гітлера быў часткова звязаны з гэтым. А кідаецца ў вочы на працягу працяглых перыядаў адсутнасць людзей, якія выступаюць толькі пры выпадку і як бы здалёку як пасіўны элемент, як інструмент або дэкарацыя, адлюстроўвае нешта ад традыцыйнага нямецкага ўстрымання ад палітыкі, што ў псіхалагічным плане так гуляла на руку рэжыму і было ўмела выкарыстана ім. Бо ў цэлым нацыя, якой дазвалялася толькі маршыраваць, цягнуць у знак прывітання рукі і апладзіраваць, ўспрымала сябе не столькі Гітлерам выключанай з палітыкі, колькі пазбаўлены ад яе. Усяму набору каштоўнасцяў - такіх як «трэці рэйх», народная супольнасць, правадырызм, лёс ці веліч - былі гарантаваныя масавыя воплескі не ў апошнюю чаргу як раз таму, што яны азначалі адмова ад палітыкі, ад свету партый і парламентаў, ад выкрутаў і кампрамісаў. Мала што ўспрымалася і разумелася гэтак спантанна, як схільнасць Гітлера думаць катэгорыямі героікі, а не палітыкі, трагікаў, а не сацыяльнасці і замяшчаць вульгарную зацікаўленасць пераважнай містычнымі сурагатамі. Аб Рыхарда Вагнера сказана, што ён рабіў музыку для людзей без музычнага слыху, з тым жа правам можна сказаць, што Гітлер рабіў палітыку для апалітычных.

Варожае стаўленне немцаў да палітыкі Гітлер выкарыстаў дваякім чынам: спачатку ён бесперапыннай татальнай мабілізацыяй прымусіў людзей ўцягнуцца ў грамадскую сферу, і хоць гэта ў пераважнай ступені ішло пад знакам адурманьваючых масавых свят, якія як раз і мелі сваёй мэтай вапны ўвесь палітычны інтарэс, ён усё ж не мог перашкодзіць таму, што тым самым была спароджаная новая сфера перажыванняў: упершыню нацыя паслядоўна адчужаць ад свайго прыватнага свету. Хай рэжым дапушчаў або патрабаваў толькі рытуальных формаў удзелу - але свядомасць-то яны ўсё ж такі змянялі. У выніку ж, у падрыўных дзеяннях сацыяльнай рэвалюцыі, рухнуў і ўвесь звыклы нямецкі інтэр'ер, уся сфера асабістага задаволенасці быццём з яе марамі, яе адчужаным ад усяго мірскага шчасцем і тугой па палітыцы без палітыкі.

Але, з іншага боку, і шок палітычнай і маральнай катаст-рофы, угатаваны Гітлерам краіне, паўплываў на змену яе свядомасці. Асвенцым зьявіўся сімвалам фіяска прыватнага нямецкага свету і яго эгацэнтрычнай самазабыўна. Вядома, гэта праўда, што большасць немцаў нічога не ведала пра тое, што рабілася ў лагерах знішчэння і ўжо, ва ўсякім выпадку, было куды горш інфармаванае пра гэта, чым сусветная грамадскасць, з канца 1941 год бесперапынна атрымліваецца ўсё новыя трывожныя сведчанні гэтага масавага злачынства. З нямецкага боку гэта пацвярджаецца фразай Гімлера наконт таго, што нямецкая грамадскасць з'яўляецца палітычна недастаткова сталай, каб зразумець меры па знішчэнню, і, такім чынам, СС абавязаныя «панесці таямніцу з сабой у магілу». Адсутнасць у людзей рэакцыі на якія хадзілі чуткі нельга зразумець, не прымаючы пад увагу традыцыю, якая здаўна лічыла сферу палітыкі выключнай кампетэнцыяй дзяржавы.

У той жа плоскасці ляжыць і адна з прычын цягі немцаў да таго, каб забыць усё, што было да 1945 года. Таму што выцясненне з сваёй памяці Гітлера азначала - хоць бы часткова - і пераадоленне нейкі формы жыцця, растанне з асабістым светам і тым тыпам культуры, які працяглы час прадстаўляў гэты свет. І ўсё-такі ў Нямеччыне, ды і ў іншых краінах таксама, фашысцкія ці роднасныя ім тэндэнцыі працягваюць жыць: у першую чаргу некаторыя псіхалагічныя перадумовы, хай і не маюць лёгка распазнаецца сувязі з нацыянал - сацыялізмам ці нават выступоўцы пад нязвыклымі, большай часткай левымі сцягамі, роўна як і пэўныя сацыяльныя і эканамічныя ўмовы. Найменш жывучымі апынуліся ідэалагічныя перадумовы, такія як, напрыклад, нацыяналізм міжваеннай пары, занепакоенасць з нагоды страты статусу вялікай дзяржавы або панічны антыкамунізм. У якасці рэакцыі на пераход ад стабільных, фіксаваных парадкаў да пазбаўленаму цвёрдых гарантый будучыні сучасных таварыстваў асобныя фактары, спрыялі фашысцкім рашэнням, будуць сустракацца да таго часу, пакуль будзе працягвацца крызіс прыстасоўвальнасці. Але гіганцкая цень, якую адкідвалі лагеры знішчэння, засланяе пазнанне таго, у якой меры з'явы, пра якія ідзе гаворка, звязаныя з эпахальнымі ці нават ўсеагульнымі патрэбамі людзей, са страхамі перад будучыняй, матывамі супраціву, каб усё магло стаць па-іншаму і аднавілася свайго роду натуральны стан.

Гэтыя аспекты падзей доўгі час заставаліся адціснутымі ў цень. Маральнае абурэнне засланяла разуменне таго, што тыя, хто ішоў за Гітлерам, хто арганізоўваў ўрачыстасці і варварскія злачынствы, былі людзьмі, а не пачварамі.А пракаціліся па ўсім свеце хвалявання канца 60-х гадоў ізноў выявілі шматлікія элементы, з якімі то і справа сустракаешся ў апісаннях абстаноўкі предфашистских часоў: афект, накіраваны супраць цывілізацыі, цягу да стыхійных, упоенасці і вобразнасці, нястрымнага моладзі і эстэтызацыі гвалту. Дакладна, вядома, што тут усё роўна застаецца дыстанцыя велізарнага памеру, ды і ўсё супадзення паміж гэтымі з'явамі і тымі раннімі рухамі канчаюцца там, дзе паўстае пытанне аб слабых і прыгнечаных - пытанне, на які ў фашызму няма адказу. Калі Гітлер назваў сябе «найвялікшым вызваліцелем чалавецтва», то ён характэрным чынам спаслаўся на «пазбаўляе вучэнне аб мізэрнасці асобна ўзятага чалавека». Аднак не варта таксама забываць, што ў мінулым фашысцкі сіндром ці ледзь выступаў калі-небудзь у чыстай, якая змяшчае ўсе яго элементы форме і што заўсёды магчымы яго рэзкі пераход у новыя разнавіднасці.

Паколькі фашызм сыходзіць сваімі каранямі ў пачуццё крызісу эпохі, ён здабудзе свой канец толькі з самой эпохай. Так як ён у гэтак значнай ступені ўяўляе сабой рэакцыю і адчайны абарончы рэфлекс, то самай яго прыродзе ўласціва, што перадумовы, на якіх ён грунтуецца, і з'яўляюцца ўсяго толькі перадумовамі, гэта значыць фашысцкія руху маюць патрэбу больш, чым іншыя палітычныя групоўкі, у выбітным правадыру. Менавіта ён акумулюе ўсе адмоўныя эмоцыі, называе па імя ворагаў, звяртае дэпрэсію ў ап'яненне і прыводзіць бяссілле да свядомасці ім сваёй сілы. Да найбольш вялікім дасягненням Гітлера і ставіцца як раз тое, наколькі вялікія перспектывы здолеў адгадаць ён у крызісе нерваў і выкарыстоўваць іх; як ніхто іншы, здолеў ён падпарадкаваць сабе ідэалагічныя і дынамічныя магчымасці міжваенных гадоў. Але з яго канцом усё гэта непазбежна павалілася, і збудаваныя ў ступень, сфакусаваныя і мэтанакіравана ўводзіцца ў дзеянне пачуцці неадкладна вярнуліся да свайго паралізаванаму, неўпарадкаванай першапачатковага стану.

гітлер рэйх панавання

Заключэнне

Гэтая няздольнасць да выжывання адчувальная на ўсіх узроўнях. Як бы ні падкрэсліваў Гітлер надличностный аспект сваёй задачы, як бы ні напіраў ён на сваю місію і як бы ні выдаваў сябе за прылада Божага, вышэй свайго часу ён так і не падняўся. Паколькі ён не мог даць ні якая выклікае веру карціны будучага стану свету, ні надзеі, ні натхняльнай мэты, то ні адна з яго думак не перажыла яго. І ідэі, якія ён заўсёды выкарыстоўваў толькі ў якасці інструментаў, засталіся пасля яго патрапанымі і скампраметаванымі. Гэты вялікі дэмагог не пакінуў пасля сябе ніводнага слова, ніводнай запамінальнай формулы, дакладна гэтак жа не дайшло да сённяшняга дня ні адзінага яго будынкі, а ён бо гэтак прагнуў стаць найвялікшым архітэктарам усіх часоў; не засталося нават запланаваных ім велічных руін. У чарговы раз тут выявілася, якое рамантычнае непаразуменне ляжала ў аснове меркаванняў, якія ўжо неўзабаве пасля так званага захопу ўлады сталі вылучацца найбольш заўзятым радыкаламі ў шэрагах НСДАП: «мёртвы Гітлер руху патрэбней, чым жывы»; калі-небудзь яму варта было б знікнуць у тумане легенды, і яго труп не павінен быць знойдзены, каб ён «для вернікаў мас завяршыўся таямніцай». Не, зноў пацвердзілася - і гэта стала асабліва ясным на пераломным этапе вайны, - што без каталізуе сілы Гітлера не было б нічога, а без асабістай прысутнасці «вялікага» фюрэра імгненна павалілася ўсё: воля, мэта, згуртаванасць. У Гітлера не было таямніцы, якая выходзіла б за рамкі яго непасрэднага сучаснасці. Людзі, чыя прыхільнасць і захапленне былі ім заваяваны, ішлі не за бачаннем - яны заўсёды ішлі за сілай, і ў рэтраспектыве гэтае жыццё ўяўляецца бесперапынным выкідам гіганцкай энергіі. Уздзеянне гэтай энергіі было велізарным, страх, які яна выклікала, - бяспрыкладным, але звыш гэтага ў памяці мала што засталося.

Спіс літаратуры

1. Мазер, В. Адольф Гітлер. - Фенікс, 1998. - 608 с. - ISBN 5-222-004595-X

2. Фэст, І. Адольф Гітлер = Hitler. - Перм: Алетейя, 1993. У 3-х тамах. Том 1: ISBN 5-87964-006-X, 5-87964-005-1; Том 2: ISBN 5-87964-007-8, 5-87964-005-1; Том 3: ISBN 5-87964-005 - 1, 5-87964-008-6.

3. Шырэр, У. Узлёт і падзенне Трэцяга рэйха = The Rise and Fall of the Third Reich. - М.: Захараў, 2009. У 2-х тамах. Том 1: 816 с., ISBN 978-5-8159-0921-2. Том 2: 704 с., ISBN 978-5-8159-0920-5.

4. Алан Булак Гітлер. Даследаванне тыраніі. - 1952.

5. Міш, Рохус Я быў целаахоўнікам Гітлера (1940-1945): мемуары. - Тэкст, 2010. - ISBN 978-5-7516-0762-3

6. Бруханаў В.А. Паходжанне і юныя гады Адольфа Гітлера. - КМК, 2008. - ISBN 978-5-87317-470-6

7. Прусакоў В.А. Гітлер без хлусні і міфаў. - Кніжны свет, 2008. - 288 с. - ISBN 5-8041-0242-7

8. Апошнія дні Гітлера.. - Сведчанні нямецкага афіцэра Герхарда Больдта, Выразка з пяці нумароў газеты «Праўда», Снежань 1947 г., студзень 1948 г.

Размещено на Allbest.ru