Брашура - невялікая кніга, звычайна без цвёрдага пераплёту, ў абложцы. Від рэкламнай прадукцыі.Таксама бываюць і навучальныя брашуры. Брашура змяшчае значна большую інфармацыю, чым лістоўка або буклет. Бібліяграфічныя выданні ў карткавай форме - гэта друкаваныя карткі на кнігі, артыкулы з газет і часопісаў, рэцэнзіі. Яны выкарыстоўваюцца ў бібліятэках для арганізацыі традыцыйных каталогаў і картатэк. Гэта выданні цэнтралізаванай каталагізацыі. Друкаваныя карткі могуць уключаць толькі біліяграфічныя запісы: бібліяграфічнае апісанне, прадметную рубрыку, класіфікацыйны індэкс, аўтарскі знак і іншыя паметкі службовага характару.

Перыядычныя бібліяграфічныя выданні-- выходзяць рэгулярна, з пастаяннай для кожнага года колькасцю нумароў (выпускаў). Яны аднатыпна аформлены, розныя па змесце, нумараваныя ці датаваныя, маюць аднолькавую назву. Многія з іх можна набыць па падпісцы: рэфэратыўныя часопісы і зборнікі, газеты, дзяржаўныя бібліяграфічныя паказальнікі («Книжная летопись», «Летопись журнальных статей» и др.), розныя інфармацыйныя бюлетэні “Каляндар знамянальных і памятных дат”.

Часопісныя выданні - выдаюцца ў выглядзе блока змацаваных лістоў друкаванага матэрыялу пэўнага фармату ў вокладцы або пераплеце, які прыстасаваны да спецыфікі дадзенага перыядычнага выдання. Віды часопісных выданняў: перыядычныя зборнікі, бюлетэні.

Газетныя выданні - ліставое выданне ў выглядзе аднаго або некалькі аркушаў друкаванага матэрыялу вызначанага фармату, па-выдавецку прыстасаванага да спецыфікі дадзенага выдання.

Бібліяграфічныя публікацыі: да іх адносяцца бібліяграфічныя спіскі, паказальнікі і агляды, апублікаваныя ў кнігах рознага зместу і прызначэння, у газетах і часопісах, на старонках перыядычных і прадаўжальных зборнікаў. Бібліяграфічныя публікацыі маюць як самастойнае, так і дапаможнае значэнне.

З'яўляючыся састаўной часткай іншых выданняў, яны . як правіла, маюць таксама мэтавае і чытацкае прызначэнне і адлюстроўваюць тую ж тэматыку, што і выданне, у якім публікуюцца.

Да іх адносяцца унутрыкніжныя і прыкніжныя, унутрыжурнальныя і прычасопісныя, унутрыгазетныя і бібліяграфічныя дапаможнікі.

Унутрыкніжныя і прыкніжныя бібліяграфічныя паказальнікі (спіскі, аглыды) інфармуюць аб наяўнасці блізкай па тэматыцы літаратуры дапаўняюць змест кнігі, дапаіагаюць глыбей вывучыць закранутыя ў ёй праблемы. Праўда, гэтыя бібліяграфічныя матэрыялы адыгрываюць часцей за ўсё дапаможную роль, што непазбежна адлюстроўваецца на іх складзе, абмежаваная не толькі тэма кнігі, але і як гэта даволі часта бывае, якім - небудзь адным аспектам, які больш усяго цікавіць аўтара.

Унутрыкніжныя бібліяграфічныя дапаможнік - бібліяграфічны дапаможнік уключаны ў састаў якога-небудзь неперыядычнага выдання ў якасці самастойнага матэрыяла. Напрыклад, гэта могуць быць спісы іншых твораў аўтара дадзенай кнігі.

Прыкніжны бібліяграфічны дапаможнік - бібліяграфічны дапаможнік, які змешчаны ў кнізе і, як правіла, адлюстроўвае дакументы па яе тэматыцы-выкарыстоўваемые, цытуемые або рэкамендуемыя. Спісы, агляды, выкарыстоўваемых крыніц прыводзяцца ў большасці выпадкаў у навуковых выданнях, якія даюць вучоным і спецыялістам прадстаўленне аб ступені паўнаты даследвання праблемы. Паказальнікі, спісы і больш рэдка агляды рэкамендуемай літаратуры змяшчаюцца спецыяльна дзеля чытачоў, і такім чынам сама кніга становіцца крыніцай дадатковай інфармацыі аб літаратуры па пытаннях, якія разглядаюцца ў ёй. Напрыклад, у зборніку “Здабыткі”, выдадзенага НББ пасля кожнага даклада даецца спіс, выкарыстанай літаратуры.

Такія спісы, паказальнікі і даволі рэдка агляды рэкамендуемай літаратуры часта змяшчаюцца і ў навукова-папулярных выданнях, з якіх чытачы могуць даведацца аб іншых цікавых кнігах па дадзенаму пытанню або сумежных пытаннях.

Унутрычасопісны бібліяграфічны дапаможнік - гэта бібліяграфічны дапаможнік, які апублікаваны ў часопісе ў якасці самастойнага матэрыялу. У большасці часопісаў і перыядычных зборнікаў маюцца пастаянныя аддзелы або рубрыкі, пад якімі рэгулярна публікуюцца спісы новых кніг, рэцэнзіі на навінкі, анатацыі на новыя кнігі, інфармацыя аб матэрыялах, надрукаваных у адпаведных нумарах іншых выданняў, якія прадстаўляюць цікавасць для чытачоў дадзенага часопіса, аб аўтарах і работах пэўнага нумара часопіса. Такія рубрыкі ў розных часопісах маюць розныя назвы - тыпа “Новыя кнігі”, “Бібліяграфічныя лісткі”, “Кніжны развал”, “Перыёдыка! І інш. Напрыклад, у часопісе “Бібліографія” гэта рубрыкі “Вышли в свет” і “Рецензии”.

Унутрыгазетны бібліяграфічны дапаможнік, які апублікаваны ў газете ў якасці самастойнага матэрыялу. У некаторых газетах ёсць пастаянныя рубрыкі, дзе змяшчаецца крытыка-бібліяграфічная інфармацыя (напрыклад, рэцэнзіі на навінкі літаратуры), аператыўная масавая інфармацыя (“У кніжнай паліцы”, “Сярод кніг”, “Новыя кнігі” і г.д.) і рэкламная інфармацыя (напрыклад, аб выхадзе ў свет чарговага тома збора твораў, аб выхадзе і змесце бліжэйшых нумароў часопісаў, аб новых паступленнях у кніжныя магазіны. Так у газеце “Беларусь сегодня” ёсць пастаянная рубрыка “Книжный навигатор” , дзе змяшчаюцца анатацыі на новыя кнігі, паступіўшыя ў кніжны магазін). У некаторых раённых газетах друкуюцца спісы літаратуры, паступіўшай у фонд ЦБ.

Прыартыкульны бібліяграфічны дапаможнік - бібліяграфічны дапаможнік, які змяшчаецца пасля артыкула і адлюстроўвае дакументы па яе тэматыцы-выкарыставаныя, цытуемыя і рэкамендуемыя.

Спісы выкарыстованых і цытуемых матэрыялаў звычайна прыкладаюцца да артыкулаў у навуковых і навукова-практычных часопісах, а таксама ў перыядычных зборніках і выданнях, якія маюць працяг. Прыартыкульныя спісы рэкамендуемай літаратуры складаюцца ў мэтах пашырэння кругагляду, паглыблення ведаў чытачоў па пытаннях, выкладзеных у тым або іншым артыкуле. Так напрыклад прыартыкульныя спісы змяшчаюцца пастаянна ў часопісе “Бібліятэчны свет”

Акрамя вышэйпералічаных формаў, да сённяшняга часу сфарміраваліся і існуюць асноўныя тыпы і жанры бібліяграфічных дапаможнікаў

Тыпы бібліяграфічных дапаможнікаў па структурным і метадычным асаблівасцям ГОСТ 7.0-99 “ Інфармацыйна-бібліятэчная дзейнасць, бібліяграфія:

Бібліяграфічны паказальнік - бібліяграфічны дапаможнік, які аб'ядноўвае значную колькасць бібліяграфічных запісаў, мае простую структуру, без дапаможнага апарату. Бібліяграфічны паказальнік часцей за ўсё мае навукова-справачны апарат (Прадмову, розныя дапаможныя паказальнікі). Дапаможны паказальнік адлюстроўвае звесткі аб творах друку ў іншым аспекце, чым ў асноўным тэксце дапаможніка, з адсылкамі да адпаведных бібіліяграфічных запісаў.

Варыянтамі бібліяграфічнага паказальніка з'яўляюцца бібліяграфічныя даведнікі, тыпавыя каталогі (напрыклад, тыпавы каталог ЦБС або, як прынята казаць, бібліяграфічная мадэль фонда ЦБС), планы і каталогі выдавецтваў, бібліяграфічныя бюлетэні, летапісы кніжных палат.

Напрыклад: “Летапіс друку Беларусі”, тыпавы каталог “кніжнае ядро дзіцячай бібліятэкі”, каталог выдавецтва “Мастацкая літаратура”, каталог выдавецтва “Аверсэв”.

Бібліяграфічны спіс - бібліяграфічны дапаможнік, які аб'ядноўвае невялікую колькасць бібліяграфічных запісаў, мае простую структуру, без дапаможнага апарату. Адным з відаў бібліяграфічнага спіска з'яўляецца памяткі чытачу, ствараемыя ў асноўным рэгіянальнымі бібліяграфічнымі цэнтрамі. Спіс часцей за ўсё невялікі па аб'ему, просты па структуры. У ім няма навуковадаведачнага апарату.

Бібліяграфічныя спісы часцей за ўсё друкуюцца ў якасці да бюлетэня “Новыя кнігі. Па старонках беларускага друку”. Бібліяграфічныя спісы складаюць у абласных бібліятэках і публічных бібліятэках .

Напрыклад бібліяграфічны спіс. “Беларусы на карце свету”.

Бібліяграфічны агляд -- бібліяграфічны дапаможнік у пісьмовай або вуснай форме, які ўяўляе сабой звязнае апавяданне. У бібліяграфічым аглядзе характарыстыка літаратуры дапаўняецца неабходнымі растлумачваннямі і фактычнымі звесткамі. Мэтавая і чытацкае прызначэнне, характар тэмы вызначаюць колькасць твораў, аб якіх ідзе гаворка ў аглядзе, яго структуру, якая можа быць як простай, так і складанай. Напрыклад, буйнейшыя бібліятэкі і інфармацыйныя цэнтры падрыхтоўваюць у дапамогу вучоным і спецыялістам агляды, якія знаемяць з вынікамі і перспектывамі асобных галін навукі і тэхнікі ў нашай краіне і за яе межамі.

Для чытачоў-неспецыялістаў ствараюцца рэкамендацыйныя агляды. Па свайму зместу агляды ахопліваюць шэраг лепшых кніг, артыкулаў з перыядычных выданняў па вызначанай тэме або праблеме. Персанальныя агляды прысвячаюцца жыццю і дзейнасці пэўнай асобы. Складаюцца таксама агляды новых кніг, часопісаў.

Да агляда звычайна прыкладаецца алфавітны пералік твораў, якія ўпамінаюцца ў аглядзе. Гэты пералік змяшчае поўныя бібліяграфічныя апісанні дакументаў.

Да гэтай жа групы можна аднесці гутаркі аб кнігах, даведнікі (пуцяводнікі) па кнігах, планы выпуску літаратуры выдавецтваў, каталогі выдавецтваў і інш.

Гутаркі або апавяданні аб кнігах нагадваюць па форме тыя вусныя гутаркі якія бібліятэкар праводзіць на абанеменце. Іх мэта - зацікавіць чытачоў канкрэтнай групы актуальнымі пытаннямі, дапамагчы ў вывучэнні найбольш даступнай і цікавай літаратуры па якой-небудзь тэме, твораў таго ці іншага пісьменніка. Пры гэтым характарызуецца тэма, звяртаецца ўвага на значэнне творчасці пісьменніка, а потым рэкамендуюцца кнігі і артыкулы па кожнаму пытанню. Пабудова бібіліяграфічнага агляда, гутаркі, апавядання аб кнігах не адрозніваецца складанасцю, а ў дадатку звычайна прыводзяцца алфавітныя спісы названых у іх твораў.

Напрыклад, Расійская дзяржаўная бібліятэка (РДДБ) выпускае серыю гутарак аб кнігах “За страницами вашего учебника”

Вялікае кола літаратуры адлюстроўваюць тыпавыя каталогі, планы выпуску выдавецтваў.

Тыпавыя каталогі змяшчаюць прыкладныя пералікі кніг, якія павінны быць прадстаўлены ў фондзе той ці іншай бібліятэкі - раённай, сельскай, дзіцячай. Бібліяграфічныя запісы групуюцца у іх, як і у сістэматычным каталозе. Тыпавыя каталогі аказвалі дапамогу бібліятэкарам у камплектаванні і класіфікаванні кніжнага фонду, арганізацыі сістэматычнага каталога, у даведачна-бібліяграфічным абслугоўванні. Напрыклад, “Кніжнае ядро дзіцячай бібліятэкі”.

Дзяржаўныя выдавецтвы штогод выпускаюць друкаваныя тэматычныя планы, у якіх змяшчаецца анатаваны пералік кніг, намечаных да выпуску ў наступным годзе. У планах заўсёды даецца змест, прадмова, дапаможныя паказальнікі. У бібліяграфічным апісанні, якое змяшчаецца ў планах выпуску літаратуры ёсць некаторыя асаблівасці: замест колькасці старонак указваецца колькасць улікава-выдавецкіх аркушаў. Акрамя года выдання ўказваецца квартал, у якім выйдзе кніга. Напрыклад, план выдавецтва “Беларуская навука, 2008 год.”

Выдавецкі каталог змяшчае пералік выданняў, якія выдадзены за адзін або за некалькі гадоў выдавецтвам. Выходзяць і анатаваныя выдавецкія каталогі. Іх мэта - пазнаёміць з дзейнасцю выдавецтваў. Гэта справаздача аб рабоце выдавецтва ў выглядзе бібліяграфічных дапаможнікаў. Тыражы такіх дапаможнікаў вельмі малыя. Напрыклад, Каталог выдавецтва “Мастацкая літаратура”. Каталог выдавецтва “Аверсэв”

Разнавіднасцю бібліяграфічных дапаможнікаў, якія могуць служыць прыкладам творчага падыходу складальнікаў, з'яўляюцца папулярны бібліяграфічны даведнік, праваднік па кнігах.

Жанр - гэта гістарычна складзены род бібліяграфічнай прадукцыі, які абагульняе найбольш характэрныя рысы, уласцівыя значнай групе бібліяграфічных дакументаў. Да асноўных жанраў бібліяграфічных дапаможнікаў адносяцца: бібліяграфічная анталогія, бібліяграфічная энцыклапедыя, бібліяграфічны нарыс дайджэст, праспект і інш.

Бібліяграфічная энцыклапедыя - бібліяграфічны дапаможнік, які змяшчае бібліяграфічную і справачную інфармацыю, прадстаўленую ў выглядзе кароткіх нарысаў, размешчаных у алфавітным або сістэматычным парадку.

Біябліяграфічная анталогія - бібліяграфічны дапаможнік рэтраспектыўнага характару і асветніцкай накіраванасці прадназначаны для першага знаёмства чытачоў рознага узроўню падрыхтоўкі з цяжкадаступнай літаратураў пэўнага перыяду, накіраванасці, зместу, маючая пазнавальнае і агульнаадукацыйнае значэнне.

Напрыклад анталогія “Рускія філосафы” пабудавана па персанальнаму прынцыпу. Для трох выпускаў, убачыўшых свет у 1993 - 1996 гг. складальнікі выбралі васемнаццаць персанажаў, размясціўшы іх у алфавітным парадку:у першым выпуску - ад Н.С. Арсеньева да К.Н. Леонцьева, у другім - ад К.П. Пабеданосцава да С.Н. Трубецкога, у трэцім - ад Н.І. Ульянава да Д.І. Чыжэўскага. З фармальнага пункту гледжання анталогія мае ўскосныя адносіны да рэкамендацыйнай бібліяграфіі.

Бібліяграфічны нарыс - бібліяграфічны дапаможнік, які ўяўляе сабой аўтарскае павестваванне рэфератыўнага плану з шырокім цытаваннем і элементамі ацэначных адносін да тэксту. Бібліяграфічны нарыс уключае інфармацыю не толькі аб рэкамендуемых творах, але і літаратурных, крытычных, навукова-папулярных,гісторыяграфічных, мемуарных, публіцыстычных матэрыялах, маючых адносіны да значнай праблемы, тэмы, творчасці пісьменніка увогуле. Бібліяграфічны нарыс можа існаваць як самастойны бібліяграфічны твор або уваходзіць у склад бібліяграфічнай энцыклапедыі, бібліяграфічнай анталогіі.

Дайджэст - кароткі пераказ (фрагменты - цытаты, вытрымкі, канспекты, рэфераты) тэкстаў шэрагу дакументаў, падабраных па пэўнай змястоўнай ці фармальнай прымеце.

Праспект - даведачнае ці рэкламнае выданне, якое змяшчае сістэматызаваны пералік дакументаў (дакумента), прызначаных да выпуску, продажу ці экспанавання.

Характарыстыка бюлетэня Новыя кнігі. Пастаронках беларускага друку”.

Новыя кнігі. Па старонках беларускага друку: штомес. Бібліягр. Бюлетэнь/ Нац. Б-ка Беларусі. 1.-Мн., 2009 - 32с

Новыя кнігі. Па старонках беларускага друку: штомес. Бібліягр. Бюлетэнь/Нац. Б-ка Беларусі. 12.-Мн. 2007-16с.

Бібліяграфічны бюлетэнь “новыя кнігі: па старонках беларускага друку” прадастаўляе аператыўную інформацыю аб найбольш значных навінах беларускага друку на беларускай і рускай мовах.

Выданне прызначана работнікам бібліятэк, іншых культурных і асветніцкіх устаноў, навукоўцам, студэнтам, вучням старэйшых класаў, усім, хто цікавіцца гісторыяй, культурай і праблемамі сучаснасці Беларусі, хто хоча штомесячна атрымліваць інфармацыю для павышэння агульнай і прафесійнай адукацыі, самаадукацыі і дасугавай дзейнасці.

Асноўная частка бюлетэня падзяляецца на раздзелы: “Навінкі беларускага друку” і “У полі зроку рэцэнзента”. У раздзеле “Навінкі беларускага друку” прадстаўлены кнігі беларускіх выдавецтваў, што паступілі ў Нацыянальную бібліятэку Беларусі, найбольш актуальныя артыкулы з рэспубліканскіх часопісаў (у асноўным дзяржаўных) і газет-штотыдневікаў “Літаратура і Мастацтва” і “Культура”. Крытэрыі адбору кніг і артыкулаў вызначаюцца мэтавым і чытацкім прызначэннем бюлетэня.

Інфармацыя ў раздзелах “Навінкі беларускага друку” прадстаўлена у шасці падразделах. З кнігамі і публікацыямі аб мінулым і сенняшнім дні нашай краіны, жыцці беларускага замежжа, нацыянальных супольнасцей Беларусі, аб развіцці роднай мовы і культуры, гісторыі рэлігіі і сучасным стане розных канфесій, а таксама аб прыродзе, прыродных рэсурсах, экалогіі Беларусі і спорце знаеміць падраздзел “Што чытаць пра Беларусь”. У яго ўваходзяць рубрыкі: “Прыродазнаўчыя навукі”; “Тэхніка. Тэхнічныя навукі”; “Сельская і лясная гаспадарка. Сельскагаспадарчыя і лесагаспадарчыя навукі”; Сацыяльныя (грамадскія) навукі; Ахова здароўя. Медыцынскія навукі; Культура. Навука. Асвета; Фізічная культура і спорт. Турызм; Сродкі масавай інфармацыі. Кніжная справа; Бібліятэчная справа; Музейная справа. Архіўная справа; Філалагічныя навукі; Мастацтва. Мастацтвазнаўства; Рэлігія; Філасофія.

Раздзел “У полі зроку рэцензента” інфармуе нас аб рэцэнзіях з беларускіх перыядычных выданняў на кнігі, якія былі уключаны ў раздзел “Навінкі беларускага друку” у розныя гады.

Рэцен: Маляўка, М. Ой, бярозы ды сосны…: школа, турбаза, пансіянат, музей: дак.аповесць пра настаўніка /Мікола Маляўка.-Мінск: Кнігазбор, 2006. - 107 с., [14] л.іл - (Землякі).

Рэцэн: Бутэвіч, А Сустрэча з “Землякамі”/ ЛіМ. 2007.2 лістап. (№44). С.6.

Юнчык, Л.Н. По следам агентов…: очерк, статьи, расследования (Л.Н. Юнчык. - Минск: Народная книга, 2007.-870с.

Выбраць лепшыя кнігі па той ці іншай галіне ведаў для інфармацыі чытачоў, правядзення масавых мерапрыемстваў дапамагае раздзел “У полі зроку рэцэнзента”. Ен таксама добры памочнік пры вядзенні картатэкі рэцэнзій. Краязнаўчую картатэку, картатэку “Персаналі” можна папаўняць матэрыяламі раздзела “Навінкі беларускага друку” і дадаткаў “Даты беларускага календара”.

У дадатку да “Новых кніг”, 2008, №1 дадзены “Даты Беларускага календара”на сакавік, май.

Напрыклад, 23 сакавіка - 60 год з дня нараджэння (1948) Г.П. Пашкова, паэта, перакладчыка, публіцыста. У ёй даны кароткія звесткі аб жыцці і творчасці паэта. На прыканцы спіс літаратуры ў якой можна дакладней прачытаць пра Г.П. Пашкова, яго творы.

У бюлетэні “Новыя кнігі. Па старонках беларускага друку” 2007 №12 Дадзены дапаможныя паказальнікі да раздзела”Навінкі беларускага друку” за 2007 год. У ём змешчана літаратура якая публікавалася у бюлетэнях на працягу года.

У персанальным паказальніку змешчаны прозвішча персон у алфавітным парадку. Такі спіс дапамагае знайсці звесткі аб пярсоне якая вам патрэбна. Напрыклад, Барысаў І.М., мастак 6 (170). Гэта значыць штоу бюлетэні “Новыя кнігі” 2007 г. №6 у пазіцыі 170 знаходзяцца звесткі аб літаратуры пра мастака І.М. Барысава.

У геаграфічным паказальніку змешчаны звесткі аб мясцовасці, таксама у алфавітным парадку. Напрыклад, Слонімшчына, краязнаўства 5 (9), 12 (136).

Гэта значыць у №5 пазіцыі 9 нумары 12 пазіцыі 136 за 2007 год змешчаны звесткі аб кнігах ці публікацыях краязнаўчай Слонімшчыны. Гэтыя звесткі добра дапамагаюць у краязнаўчай дзейнасці.

У прадметным паказальніку рубрыкі размешчаны у алфавітным парадку, але яны яшчэ маюць падрубрыкі. Напрыклад, Рубрыка Газеты, мае падрубрыкі “Звязда (Мінск) 10 (87), “Краязнаўчая газета” (Мінск) 3 (132). Гэта памагае знайсці звесткі аб канкрэтнай газеце.

Штомесячны бюлетэнь “Новыя кнігі. Па старонках беларускага друку” вельмі дапамагае у рабоце бібліятэкару, ён інфармуе пра кнігі беларускіх выдавецтваў, што паступілі у нацыянальную бібліятэку Беларусі, дапамагае сачыць за найбольш значнымі артыкуламі з рэспубліканскіх часопісаў і газет. Дапамагае ў вядзенні картатэк.