Размещено на http://www.allbest.ru/

Змест

Маладзечанскі раён утвораны 15 студзеня 1940 года па падставе Указа Прэзідыума БССР аб утварэнні раёнаў у Баранавіцкай, Беластоцкай, Брэсцкай, Вілейскай і Пінскай абласцях Беларускай ССР.

У перыяд з 1940 па 1960 г. уваходзіў у склад Вілейскай вобласці (ў 1944 годзе пераназваная ў Маладзечанскую вобласць). З 20 Студзеня 1960 года ў складзе Мінскай вобласці.

За перыяд нямецкай акупацыі з 25 чэрвені 1941 па 5 ліпені 1944 г. у Маладзечанскім раёне, у тым ліку ў горадзе Маладзечна было расстраляна і закатавана каля 4 тысяч жыхароў, сагнана ў нямецкае рабства 328 чал.

Аднак веліч духу і нясхільная стойкасць жыхароў Маладзечне не была зломана фашысцкімі акупантамі.

Супраціў ворагу аказвалі партызаны і падпольшчыкі. На тэрыторыі Маладзечаншчыны дзейнічалі партызанскія групы Грыбанава, Дукава, антыфашысцкая групы Кезік, Жаўняровіч, брыгады імя Варашылава, " За Савецкую Беларусь", "За Радзіму", на чыгуначнай станцыі Маладзечна дзейнічала падпольная камсамольска -маладзёжная група Данііла Герновіч, патрыятычная група Ніны Капуцкага, дыверсійная група пад кіраўніцтвам лейтэнанта Захарава, атрад "Штурм " і многія іншыя. Далёка за межамі Маладзечанскага краю людзі ведалі пра партызанскіх важакоў Андрэя Валынцы і Фёдара Маркава.

На маладзечанскую зямлю доўгачаканую свабоду прынеслі ў 44-м годзе войскі 1-га Прыбалтыйскага, 1-га, 2- га і 3- га Беларускіх франтоў.

Ліпеня 3 Масква салютавала воінам 1-га і 3-га Беларускіх франтоў, якія вызвалілі Мінск, а 5 ліпеня - воінам, якія вызвалілі горад Маладзечна дванаццаццю артылерыйскімі залпамі з 124 гармат.

1. Маладзечна

Ужо 26 чэрвені 1941 фашысты захапілі Маладзечна. Тры гады працягвалася акупацыя.

За гэты час амаль увесь горад быў разбураны, насельніцтва яго зменшылася ў два разы.

Каля 80 тысяч патрыётаў стамляліся ў Маладзечанскім лагеры смерці - шталагу № 342, створаным фашыстамі для савецкіх ваеннапалонных. 33150 вязняў загінула.

На месцы лагера ў памяць пра ахвяраў фашызму ў 1996 годзе адкрыты мемарыяльны комплекс.

Ужо 26 чэрвеня Маладзечна было захоплена фашысцкімі войскамі.

У ліпені 1941г. на тэрыторыі былой Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі акупанты стварылі лагер для савецкіх ваеннапалонных "Шталаг - 342", праз які да чэрвеня 1944г. прайшло больш за 80 тысяч савецкіх людзей (пры колькасці насельніцтва горада каля 10 тыс чалавек.), з іх - 33 150 чалавек загінула. На месцы лагера ў памяць пра ахвяраў фашызму ў 1996г. адкрыты мемарыяльны комплекс.

У 1941г. ў Маладзечне размяшчаўся перасыльны лагер " Дулаг - 112 " для савецкіх ваеннапалонных. Дакументы сведчаць аб высокай смяротнасці, перанасычанасці і невыносных умовах утрымання ў ім. За калючы дрот лагера фашысты кідалі не толькі ваеннапалонных, але і жыхароў горада, дзяцей, якіх выкарыстоўвалі ў якасці донараў для нямецкіх салдат.

Супраціў ворагу аказвалі партызаны і падпольшчыкі. На маладзечанскай зямлі дзейнічала партызанская брыгада імя Варашылава, якой камандаваў Герой Савецкага Саюза Ф.Г. Марков (1914-1958) . Пасля вайны ён быў намеснікам старшыні Маладзечанскага аблвыканкама. Адна з вуліц горада носіць яго імя. Пакінулі гераічны след у гісторыі горада партызаны брыгады "За Савецкую Беларусь " пад камандаваннем Героя Савецкага Саюза А.И. Волынца (1904-1965) . Пасля вайны - намеснік старшыні Маладзечанскага гарвыканкама, заг. аддзела Маладзечанскага аблвыканкама. Адна з вуліц горада названая яго імем.

На чыгуначнай станцыі актыўна дзейнічалі падпольшчыкі групы Данііла Герновіч "Марака ", якія падтрымлівалі сувязь з партызанскай брыгадай ім. В.П. Чкалова. Яны збіралі звесткі аб складах і характары грузаў, мініравалі і ўзрывалі эшалоны з жывой сілай і тэхнікай ворага. На будынку чыгуначнага вакзалу ў 1974г. адкрыта мемарыяльная дошка ў іх гонар.

Ліпеня 5 1944г. Маладзечна быў вызвалены ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў ваярамі 3-га Беларускага фронту. Масква салютавала 12- ю залпамі з 124 гармат вызвалення гэтага буйнога чыгуначнага вузла. 13 воінскіх часцей і злучэнняў атрымалі ганаровае найменне "Маладзечанскіх". 1730 маладзечанцаў былі ўзнагароджаны медалём "За перамогу над Германіяй", 746 чалавек сталі кавалерамі баявых ордэнаў, медалямі адзначаны 373 чалавекі . У 1946г. у горадзе быў закладзены парк Перамогі, а ў 1982г. у ім узведзены мемарыяльны комплекс у гонар вызваліцеляў.

Горад выйшаў з вайны разбураным на 90% і скараціць удвая насельніцтвам, таму на 1-й пасляваеннай сесіі гарадскога Савета 14 лістапад 1944г. было прынята рашэнне, як мага хутчэй адрадзіць Маладзечна.

2. Партызанскія атрады

Ноччу Чэрвень 28 спецгрупа брыгады пад камандаваннем Д. Котава знішчыла 50- метровы мост праз раку Лоша паміж Гервяты і Римдюнами. Іншыя атрады атакавалі варожы гарнізон у Гервятах, у якім налічвалася да сотні гітлераўцаў і літоўскіх паліцаяў. Падыходы да вёскі абаранялі тры кулямётных дзота, акопы і земляныя валы.

Камандзір узвода Д. Чузов здолеў падабрацца да аднаго з дзотаў і расстраляць з аўтамата кулямётны разлік, але і сам загінуў. Паранены партызан В. Голубеў, апынуўшыся ў асяроддзі ворагаў і прадбачачы зыход няроўнага паядынку, падарваў сябе і насядалі гітлераўцаў апошняй гранатай. Рэшткі разбітага гарнізона спешна адступілі.

Такім чынам, партызаны адкрылі шлях праз Гервяты і Варняны на Вільнюс для частак 8-й гвардзейскай механізаванай брыгады, 1705-га зенітнага палка і 1 - га адмысловага Маладзечанскага матацыклетнага батальёна.

На гарадскі пасёлак Астравец і станцыю Гудагай з боку Мядзельскага раёна наступала партызанская брыгада імя ЦК КП (б) Б пад камандаваннем М. Фёдарава. Нямецкі гарнізон у Астраўцы партызаны атакавалі 3 ліпеня пад вечар. Як успамінае член бюро Астравецкага падпольнага райкама партыі Фёдар Ивендиков, пытанне аб разгроме гарнізонаў у Астраўцы і Гудагаі быў пастаўлены на партыйным сходзе яшчэ ў канцы чэрвеня. Дзякуючы рашучых дзеянняў партызан брыгады удалося выратаваць ад распраў азвярэлых акупантаў сотні жыхароў, 12 млыноў, два цагляных завода, дзве электрастанцыі, трактары. Партызаны ўтрымлівалі Астравец да 6 ліпеня, калі ў райцэнтр ўступілі часткі Чырвонай Арміі .

Галоўным вынікам Гудагайскай аперацыі стаў той факт, што ў двух месцах было перарэзанае чыгуначнае палатно з Маладзечна на Вільню. На перагоне Солы - Гудагай партызаны ўзарвалі да 200 рэек. У атрыманай " корку " затрымаліся чатыры нямецкіх воінскіх складу. Іх ахова разбеглася, а вагоны сталі трафеямі вызваліцеляў.

У паўночнай частцы раёна паспяховыя баі вялі атрады 16-й Смаленскай партызанскай брыгады пад камандаваннем І. Шлапакова. Яшчэ да прыходу рэгулярных войскаў былі вызваленыя Міхалішкі і іншыя населеныя пункты. Тым самым на большай частцы цяперашняга Астравецкага раёна была адноўлена Савецкая власть. В мірныя дні партызаны сталі самымі актыўнымі ўдзельнікамі наладжвання новага жыцця.

Аднам з яскравых прымераў з'яўляецца Маркаў Фёдар Рыгоравіч.

24 Сьнежня 1913 года д. Кочанишки Дзісенскага павета Віленскай губерні, цяпер вёска Кочанишкис, Швенченский раён, Літоўская Рэспубліка 27 Студзень 1958 (44 гады) СССР партызанскі рух 1941-1944 палкоўнік спецгрупа " 170- Б ", партызанскі атрад ім. Суворава, партызанская брыгада ім. Варашылава камандзір партызанскай спецгрупы, камандзір партызанскага атрада, камандзір партызанскай брыгады, начальнік ваенна - аператыўнага аддзела Вілейскага падпольнага абкама КП (б) Б

Вялікая Айчынная вайна

Маркаў Фёдар Рыгоравіч (24 снежня 1913 гады, Кочанишки - студзеня 27 (14 студзеня па старым стылі) 1958 Маладзечна) - савецкі афіцэр, Герой Савецкага Саюза, у гады Вялікай Айчыннай вайны камандзір партызанскай брыгады ім. Варашылава Вілейскай вобласці, палкоўнік.

Нарадзіўся 24 снежань 1913 г. ў вёсцы Кочанишки Дзісенскага павета Віленскай губерні (цяпер вёска Кочанишкис Швенченского раёна Літоўскай Рэспублікі) .

Член КП (б) Заходняй Беларусі з 1934 года. Скончыў семінарыю ў г. Свянцяны Вілейскай вобласці Заходняй Беларусі . У 1936 годзе за рэвалюцыйную дзейнасць заключаны польскімі ўладамі ў канцлагер у Бярозе - Картузскай, затым пераведзены ў Лукішкскім турму для палітвязняў у Вільні. У верасні 1939 года вызвалены Чырвонай Арміяй і прызначаны старшынёй Свянцянскага гарадскога савета. З 1940 года - дэпутат Вярхоўнага Савета БССР, намеснік старшыні Вілейскага абласнога выканаўчага камітэта. Пасля заканчэння партызанскай школы ў вёсцы Белыя Воды (Бранск) 26 жніўні 1941 накіраваны ў Пастаўскі раён БССР для арганізацыі дыверсійнай працы і развіцця масавага партызанскага руху на пасадзе камандзіра партызанскай спецгрупы "170-Б". У маі 1942 года назначаны камандзірам партызанскага атрада ім. Суворава, у лістападзе 1942 году ўзначаліў партызанскую брыгаду ім. Варашылава, якая дзейнічала на тэрыторыі Вілейскай вобласці БССР і Швенченского раёна ЛитССР, з'яўляючыся адначасова з красавіка 1943 года начальнікам ваенна - аператыўнага аддзела Вілейскага падпольнага абкама КП (б) Б.

3. Вялікая айчынная вайна

Фашыскую навалу маладзечна адчула з першых дзен вайны. У поўдні 24 чэрвеня 1941г. У бок маладзечна наступала 9-я армія генерала Штрауса (12 пяхотных дывізій) і 3-я танкавая група генерала Гота (4 танкавая і 3 матарызаваныя дывізіі). Савецкія вайска пад націскам ворага узарвалі мост праз р. Уша і адступілі ў бок г. Вілейка. 25 чэрвеня ад станцыі адышоў апошні поезд у напрамку Вічебска. У туюж раніцу 50 нямецкіх бамбардзіроушчыкаў пачалі знішчваць горад.

22 чэрвеня 1941 г на сустрач ворагу выступала ворагу 24-я Самарска-Ульянаўская Жалезная стралковая дывізія. Разведчыкі 73-ага асобнага развед батальёна 64-й стралковай дывізіі дашчэнту разграмілі аператыўную групу 39-га фашыскага корпусу якія былі адкінуты у тыл Маладзечна пад Радашковічы. Ворагі знішчылі важны траспартны вузел які б ім самім спатрэбіўся. Вечарам 25-ага чэрвеня на узвышшэ паміж вёскамі Аляхновічы, Вазгелы і Путнікі нашы артэлерысты перагарадзілі праход ворага ў бок Мінска (пасля сражэння немцы больш за суткі сцягвалі з дарог разбітую тэхніку, забітых і параненых салдат і афецэраў). 26.6.1941 г. здейніў свій подвіг экіпаж Мікалая гастэлы.

3.2 Акупацыя і акупацынны рэжым

26 чэрвеня 1941 г. нямецка-фашысцкія захопнікі акупіравалі Маладзечна. На заваяванай тэрыторыі Беларусі гітлераўцы ўводзілі так званы "новы парадак" - нямецкі акупацыйны рэжым. Значная частка Беларусі была ўключана ў генеральную акругу "Беларусь", якая ўваходзіла ў рэйхскамісарыят "Остланд". На акупіраванай тэрыторыі Беларусі знаходзіліся шматлікія нямецкія ваенныя, цывільныя і паліцэйскія органы і ўстановы. Вышэйшым органам фашысцкай цывільнай акупацыйнай адміністрацыі ў генеральнай акрузе "Беларусь" з'яўляўся генеральны камісарыят. Тэрыторыя генеральнай акругі была падзелена на 10 абласцей (гебітаў), у кожнай з якіх быў створаны абласны камісарыят (ге-бітскамісарыят). Горад Маладзечна і сучасны Маладзечанскі раён уваходзілі ў Вілейскі камісарыят. У гарадах і раёнах былі створаны гарадскія і раённыя ўправы. На ўсёй тэрыторыі генеральнай акругі былі размешчаны гарнізоны і ўмацаваныя пункты ахоўных дывізій і палкоў вермахта, у т.л. і ў Маладзечна. У Мінску і Баранавічах знаходзіліся галоўныя палявыя камендатуры. У г. Маладзечна існавала мясцовая камендатура. Акрамя ўзброеных сіл вермахта, у населеных пунктах Беларусі, у т.л. і ў Маладзечна, знаходзіліся значныя паліцэйскія сілы, якія складаліся з шматлікія патрабаванні і забароны акупацыйных улад, створаны гарадскія, раённыя, павятовыя, валасныя ўправы, у вёсках прызначаліся солтысы, старасты, войты.

На тэрыторыі Маладзечна і іншых населеных пунктаў раёна вывешваліся шматлікія аб'явы і распараджэнні за подпісам генеральнага камісара Беларусі В.Кубэ. Дзейнічаў каменданцкі час, за парушэнне якога насельніцтва жорстка каралася. Жыццё рэгламентавалі шматлікія патрабаванні і забароны акупацыйных улад.

Маладзечаншчына пакрылася густой сеткай ваенных збудаванняў, пераважна бункерамі. Галодныя, змардаваныя людзі, у асноўным ваеннапалонныя, пад наглядам узброенага канвою капалі звычайнымі рыдлёўкамі вялізныя катлавіны, узводзілі вакол горада будынкі-казармы. Казармы абносіліся двума радамі насыпных валоў, старанна маскірава- ліся. За валамі быў глыбокі роў, а ўздоўж яго на некаторай адлегласці - паласа калючага дроту. На кожным рагу земляных умацаван- няў стаялі ў баявой гатоўнасці гарматы, а ў спецыяльных нішах па знешнім вале з інтэр- валам 2--3 м кулямёты. Над усімі такімі фартыфікацыйнымі сістэмамі, якія стаялі па- абапал усіх важнейшых шашэйных дарог і чыгуначных ліній, уздымаліся назіральныя вышкі. Такія ўмацаванні былі на подступах да Маладзечанскага транспартнага вузла ў вёсках Дамашы, Выверы, Заскавічы.

3 мэтай анямечання і каланізацыі фашн ты планавалі знішчыць або вывезці ў Германію 75% беларусаў, замест якіх планавалг пасяліць нямецкіх каланістаў. Толькі ў Маладзечна планавалася пасяліць 7 тыс. немцаў

У занятыя ворагам раёны вярталіся паг шчыкі, кіраўнікі фашысцкіх і прафашысці палітычных партый і арганізацый, адчулі лу кулакі. Фашысты разрабавалі ўсю м; масць калгасаў і саўгасаў і перадалі землі 6 лым іх уладальнікам, у некаторых месц стварылі "дзяржаўныя" гаспадаркі, нямеці маёнткі, на чале якіх стаяў кіруючы афіцг Апрацоўка зямлі ва ўсіх гаспадарках - "дзяржаўных", і ўласніцкіх - праводзіла сіламі мясцовага насельніцтва.

Мірных савецкіх людзей вывозілі на раб ту ў Германію. У жніўні 1943 г. карны 6 тальён Дырлевангера праводзіў у Радашкоі чах аперацыю па наборы рабочай сілы. У вё ках Путнікі, Валодзькі, Аляхновічы забра ўсіх жыхароў ва ўзросце ад 15 да 50 гадоў.

Штодзень ва ўстаноўлены час пачынала "працу" нямецкая карная каманда. Сотні яўрэяў, а таксама тых, хто быў актывістам у даваенны час, на машынах вывозілі за раку і там расстрэльвалі - метадычна, строга па графіку, з перапынкам на абед.

Для ваеннапалонных і западозраных у сувязі з партызанамі на Вілейскай вуліцы (цяпер вуліца Замкавая) быў створаны канцлагер. 1 ліпеня 1941 г. тут было ўжо 5 тыс. вязняў. Канц- лагер, або, як яго называлі немцы, 342-гі маладзечанскі шталаг, займаў вялікую плошчу. Людзей заганялі ў непрыстасаваныя халодныя баракі. Тут лютавалі розныя эпідэміі, голад. Болып моцных нявольнікаў ганялі на працу, а слабых альбо адразу ж забівалі, альбо марылі голадам. Некаторыя трупы спальвалі на кастрах, болыпую ж частку звозілі ў велізарныя ямы непадалёку ад канцлагера і там засыпалі.

На месцы былога лагера смерці ўстаноўлены мемарыяльны знак, а на будынку станказавода на вуліцы Замкавай - мемарыяльная дошка. Жахлівая лічба ахвяр гэтага пекла зафіксавана на Сцяне памяці ў Хатыні.

У Маладзечне існавалі яшчэ 2 "філіялы" асноўнага канцлагера: адзін - ва ўсходняй частцы горада, па Мінскай вуліцы, другі - за чыгуначнымі пуцямі. Некаторым вязням ракі. Тут лютавалі розныя эпідэміі, голад Больш моцных нявольнікаў ганялі на працу, і слабых альбо адразу ж забівалі, альбо марыл голадам. Некаторыя трупы спальвалі на кастрах, большую ж частку звозілі ў велізарныя ямы непадалёку ад канцлагера і там засыпалі.

3 восені 1941 г. па сакавік 1943 г. ў Крас- ным знаходзілася гета, у якое загналі больш за 4 тыс. чалавек. Акрамя мясцовых яўрэяў, сюды трапілі людзі гэтай жа нацыянальнасці з Гарадка, Лебедзева і нават з-пад Івянца. Частку іх адразу расстралялі, частку спалілі ў хляве і ў сінагозе на беразе Ушы, а яшчэ частку знішчылі ў падвалах дамоў па Радашковіцкай вуліцы.

3 1942 г. па 1944 г. у Красным існаваў змешаны лагер для савецкіх ваеннапалонных і прымусова пераселеных сюды мірных людзей з акупіраваных Бранскай, Смаленскай, Калінінградскай абласцей. У лагеры было 7600 чалавек, з іх 7 тыс. складалі салдаты і афіцэры Чырвонай Арміі. Знаходзіўся лагер на тэрыторыі ваеннага гарадка.

У Лебедзеве на тэрыторыі былога маёнтка фашысты арганізавалі лагер ваеннапалон- ных, дзе пакутавала каля 300 чалавек. Для яўрэйскага насельніцтва ў Лебедзеве ў ліпені 1941 г. было арганізавана гета. На працягу года ўсе яго вязні - прыкладна 700 чалавек - былі расстраляны.

Прадаўжэннем серыі злачынстваў нямец- кіх акупантаў з'явіліся карныя апсрацыі "Мюнхен" у снсжні 1942 г. на поўнач ад Радашковічаў, "Сарвігалава I" у красавіку 1943 г. на ўсход ад Маладзсчна, "Баклан" у маі --чэрвені 1944 г., у выніку якіх гітлераўцы спалілі шмат вёсак, знішчылі мноства мірных жыхароў раёна.

Многіх маладых людзей вывозілі на работу ў Германію. У ліпені 1943 г. спецбатальён Дырлевангера пагнаў на катаржныя работы жыхароў ва ўзросце ад 15 да 20 гадоў з вёсак Пруднікі, Валодзькі, Аляхновічы.

Усяго за перыяд акупацыі ў Маладзечанскім раёне былі расстраляны і спалены нямецка-фашысцкімі захопнікамі 3990 чалавек, на прымусовую працу ў Германію вывсзсна 333 чалавекі. Па Радашковіцкім раёне знішчана 6433 чалавекі, вывсзсны на прымусовую працу 841 чалавек.

Сведкі аб знішчанных і спаленых насельніцкіх пунктах

Усяго ўрону для Маладзечанскага раёна - 152,6021 млн рублёў (у цэнах 1940г.)

Замучаных па раёну 33150 чалавек

3.3 Вызваленне

23 чэрвеня 1944 г. пачалася аперацыя "Баграціён". На першым яе этапе (з 23 чэрвеня па 4 ліпеня 1944 г.) войскі трох Беларускіх і 1-га Прыбалтыйскага франтоў правялі Віцебска-Аршанскую, Магілёўскую, Бабруйскую і Мінскую наступальныя аперацыі. У ходзе іх былі разгромлсны галоўныя сілы групы армій "Цэнтр". Са Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандавання паступіў загад: "Войскам 3-га Беларускага фронту пад камандаваннем генерала арміі Чарняхоўскага з ходу фарсіраваць р. Бярэзіна, развіваць імклівае наступленне на Мінск і правым крылом на Маладзечна. Не пазней 7 - 8 ліпеня 1944 г. авалодаць ва ўзаемадзеянні з войскамі 2-га Беларускага фронту горадам Мінск і правым крылом заняць Маладзечна".

Баі за Маладзечна, а таксама за вёску Краснае былі вельмі цяжкія. Фашысты разу- мелі, што ўзяцце гэтых пунктаў адкрывала Савецкай Арміі дарогу на Ліду і Вільнюс. Вызваліць Краснае і адрэзаць нямецка-фа шысцкім войскам адыход па мінскай шашы павінна была 9-я гвардзейская механізаваная брыгада. Асабліва вызначылася ў баях за вёску танкавая рота старшага лейтэнанта Рыгора Рыгоравіча Кіяшкі. Танкісты Кіяшкі першыя ўвайшлі ў Краснае і працяглы час утрымлі- валі яго частку, нават калі аказаліся ў акружэнні. У гэтым баі праціўнік пансс вялікія страты, але сілы былі няроўныя. Савецкія танкісты загінулі. Толькі цяжка параненаму Кіяшку ўдалося выжыць.

Разведкай боем і паказаннямі палонных было ўстаноўлена, што Маладзечна абаранялі часці 5-й танкавай, 14-й пяхотнай дывізій і розныя іншыя спецыяльныя падраздзяленні праціўніка. Некалькі разоў горад пераходзіў 3 рук у рукі Перадавыя часці генерал-лейтэнанта танкавых войск Абухова на світанку 4 ліпеня занялі горад, аднак да 12 гадзін былі адкінуты на поўнач ад станцыі Маладзечна. Становішча было цяжкае. 5 ліпеня з раніцы войскі 11-й гвардзейскай арміі аднавілі наступленне. У 14 гадзін часці 16-га гвардзейскага стралковага корпуса разам з гасцямі 3-га ліпеня занялі горад, аднак да 12 гадзін былі адкінуты на поўнач ад станцыі Маладзсчна. Становішча было цяжкас. 5 ліпеня з раніцы войскі 11-й гвардзсйскай арміі аднавілі нас- туплснне. У 14 гадзін часці 16-га гвардзейска- га стралковага корпуса разам з гасцямі 3-га гвардзейскага стралковага корпуса сумесна з часцямі 3-га гвардзейскага кавалерыйскага і 29-га танкавага карпусоў ударамі з усходу і поўдня авалодалі горадам і знішчылі вялікую частку гарнізона праціўніка. Маладзечна бы- ло вызвалена так імкліва, што фашысты не паспелі нават узарваць склады, у т.л. і склад з 500 т гаручага.

Адным з першых увайшоў у горад танк малодшага лейтэнанта В.Дз. Харытонава з Чувашыі.

Заключэнне

маладзечна акупацыя партызанскій падпольный

Вялікая Айчанная Вайна гэта найбольш крывавая вайна сучаснага часа. Калі гібне адзін чалавек з-за нясчаснага выпадка, то гэта гора для дзесяткаў родных, друзей, знаемых. Калі чалавека забіваюць гэта не толькі гора, але яшчэ і абурэнне для ўсіх.

Вайна знішчала многіх і гэтую боль ніяк не выказаць. Айчанная ваяна будзе яшчэ із года ў год успамінацца і успаміны пра ея будуць заўсёды дрэнныя кожная сям'я можа расказаць яе гісторыю у час вялікай айчыннай вайны. Усе людзі бюудуць адчуваць страх перад гэтай тргедыяй.

Для Маладзечанскага раёна вайна была разбуральнай стыхіей якая не спынялася на працяг 3-х год нямецкія захопнікі не адчувалі не жаласць гуманасць дабрату. Усе справы былі напраўлены на знішчэнне народу. Але Народ не здаўся. І подвіг Яго будзе жыць на заўжды.

Пакуль мы памятаем аб вайне, словы "Ніхто не забыты і нішто не забыта" не будзе гукам, а вечны агонь ніколі не пагасне, не на плошчы не каля помніка ні ў нашых сэрдцах.

Выкарастаная літаратура

1. "Правда", 28 октября 1942 г.

2. "Правда", 25 апреля 1943 г.

3. "Сборник боевых документов Великой Отечественной войны". Вып. 5. М., Воениздат, 1947

4. П.К. Пономаренко. "Партизанское движение в Великой Отечественной войне". М., 1943

5. molodechno.net/эmolodechno.net/э

6. Гіст.-дакум. хроніка "Памяць"

7. История войны http://archives.gov.by/

Размещено на Allbest.ru