Развіццё маўлення вучняў пры вывучэнні лексікі і фразеалогіі

Вучні адказваюць, настаўнік абагульняе.

- Засталося не менш важнае. Як жа нам закончыць сачыненне? Канцоўка - гэта выснова з усяго сказанага, заключны акорд, у якім мы выказваем сваю ацэнку таго, што апісваем. Паслухайце, як зрабіў гэта С. Грахоўскі (настаўнік чытае ўрывак з апавядання “Домік на ўскраіне Ялты”):

Глядзіш і думаеш: вось яны, шчаслівыя нашчадкі тых пакутнікаў, што больш за паўвека назад пратапталі гэтую сцежку да дома шчырага чалавека, чулага доктара і вялікага пісьменніка. I гэтая сцежка да светлай памяці Чэхава ніколі не забудзецца і не зарасце. Але нашчадкі прыйшлі “да вышэйшага шчасця, якое толькі магчыма на зямлі”, значна раней, чым чакаў Антон Паўлавіч.

- Якія пачуцці выказаны ў прыведзеным урыўку?

Вучні адказваюць, настаўнік абагульняе. Памяшканне, у якім жылі або жывуць людзі шмат аб чым нам расказвае.

Для многіх даследчыкаў яны - надзвычай каштоўная крыніца, адкуль чэрпаюцца важныя звесткі па шмат якіх пытаннях нашай гісторыі і культуры.

Цікавымі таксама з'яўляюцца і выказванні Н. Гілевіча, дзе падкрэсліваецца думка, што не шчасце ў багацці памяшкання, а ў наступным:

трэба наш родны дом зрабіць утульным. Каб душы чалавечай было ў ім хораша, цёпла, светла. Толькі і ўсяго. Але наш дом адно тады стане гэтакім, калі ў ім будзе ўсё тое, што ў родным доме павінна быць, менавіта:

калі ў ім будзе свабодна і натуральна, з ранку і да ночы, з вуснаў і старых, і малых гучаць роднае слова;

калі ў ім будуць чуцца пяшчотныя матчыны песні і мілагучныя бацькавы цымбалы, мудрыя дзедавы казкі і прыказкі, легенды і паданні;

калі ў ім будзе чуцён незаменны водар страў, які ты ўдыхаў ад калыскі, - водар найлепшых дароў нашай любай, самаахвярнай і мнагацерпнай зямлі-карміцелькі;

калі ў ім будзе вабіць твой зрок, і зачароўваць, і глядзець у душу табе - з пакрывалаў і посцілак, з паясоў і сурвэтак - “цвяток радзімы васілька”;

калі ў ім на стале, на белым абрусе, побач з боханам хлеба надзённага будуць ляжаць кнігі бібліі Францыска Скарыны, кнігі Кастуся Каліноўскага і Францішка Багушэвіча, Янкі Купалы і Якуба Коласа, Максіма Багдановіча і Максіма Гарэцкага і многія іншыя кнігі свяшчэннага пісання нашага;

калі ў ім на самым пачэсным месцы, на покуці, пад ручнікамі, будуць абразы найвялікшых, найслынных сыноў і дачок Бацькаўшчыны - абразы святых і прасвятых зямлі нашай Беларускай.

А будзе ўсё гэта ў нашым родным доме толькі тады, калі мы захочам, каб было. (Н. Гілевіч)

- Такім чынам, апошні пункт нашага плана (запіс на дошцы):

4. Аўтарскае стаўленне да аб'екта апісання (яго ацэнка).

У выніку на дошцы будзе запісана:

План

1. Агульнае ўражанне ад аб'екта апісання (месца знаходжання памяшкання, яго агулъны выгляд, першае ўражанне, паходжанне назвы).

2. Асаблівасці інтэр'еру памяшкання.

3. Адметныя рэчы, якія знаходзяцца ў памяшканні (кветкі, карціны, гадзўіннікі і інш).

4. Аўтарскае стаўленне да аб'екта апісання (яго ацэнка).

* Слова настаўніка.

А цяпер паслухайце, калі ласка, найлепшае сачыненне, напісанае вашымі папярэднікамі (называецца тэма і аўтар, настаўнік чытае твор).

4. Падагульненне.

* Слова настаўніка.

Сачыненне-апісанне памяшкання, як і любое апісанне, павінна мець класічную кампазіцыйную схему (зачын, асноўную частку, канцоўку). У зачыне, як правіла, перадаецца агульнае ўражанне ад аб'екта апісання (месца знаходжання памяшкання, яго агулъны выгляд, першае ўражанне, паходжанне назвы). Асноўная частка - гэта само апісанне аб'екта, у якім звяртаецца ўвага на адметнасць інтэр'еру, апісваецца яго мэбля, вызна-чаюцца цікавыя рэчы, якія знаходзяцца ў пакоі, абмалёўваецца іх знешні выгляд, вызначаецца эстэтычная каштоўнасць. Канцоўка - гэта выражение аўтарскага стаўлення да аб'екта апісання, яго ацэнка.

ІІI. Напісанне першага (чарнавога) варыянта сачынення.

Рэдагаванне і аналіз першага варыянта: 2-3 вучні чытаюць напісанае, настаўнік і астатнія вучні выпраўляюць стылістычныя і граматычныя памылкі, удакладняюць напісанне некаторых слоў, пунктуацыйныя знакі.

ІV. Напісанне апошняга (чыставога) варыянта сачынення.

Размещено на Allbest.ru